Ermenistan Parlamentosu'nun "Ermenistan" fraksiyonundan milletvekili Lilit Galstyan, AGİT Parlamenter Asamblesi'nin (AGİT PA) kış oturumunda, Bakü'de tutulan Ermeni savaş esirleri ve Artsakh’ın askeri-siyasi liderliğinin iadesi konularını gündeme getirdi. Bakü’de Ermeni esirler ve askeri-siyasi liderlik aleyhine yürütülen yargı sürecini izlemek amacıyla AGİT PA’nın bir gözlem misyonu göndermesi yönünde resmi bir teklif sundu.

Galstyan, Bakü’de tutulan Ermeni savaş esirleri ve Artsakh liderlerinin, 2023 Eylül'ündeki Azerbaycan saldırısının mağdurları olduğunu ve bu saldırının 120.000 etnik Ermeni’nin zorla yerinden edilmesiyle sonuçlandığını belirtti.

Ocak 2025’te Bakü’de başlayan yargı süreçlerine dikkat çeken Galstyan, bu davaların Azerbaycan’ın adil yargılama konusundaki istekliliğini ciddi şekilde sorgulattığını vurguladı. Azerbaycan’ın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi'ne taraf olmasına rağmen, devam eden duruşmalarda birçok ciddi ihlal kaydedildiğini ifade etti.

Mevcut verilerin, tutukluların işkenceye maruz kaldığını ve yalnızca Ermeni kimliklerinden dolayı terörist olarak yargılandıklarını ortaya koyduğunu belirten Galstyan, Bakü’nün duruşmaların açık yapıldığına dair iddialarına rağmen, uluslararası kuruluşlar ve basının mahkemelere erişiminin yasaklandığını söyledi.

Ayrıca, insani yardım çalışmalarıyla tanınan ve askeri geçmişi bulunmayan Ruben Vardanyan’ın askeri mahkemede yargılandığını ve hakkında yaklaşık 200 yıl hapis cezası öngörülen suçlamalar yöneltildiğini ifade etti. Vardanyan’ın, kendisine yöneltilen suçlamaları inceleme hakkının ciddi şekilde kısıtlandığını vurguladı.

Bu koşullar doğrultusunda, AGİT PA'nın yargı süreçlerini izlemek üzere bir gözlem misyonu gerçekleştirmesi yönünde resmi bir öneride bulunan Galstyan, bu girişimin dört temel amacı olduğunu belirtti:

Duruşmaların uluslararası hukuki standartlara uygun olup olmadığını değerlendirmek,
Yargı süreçlerinin şeffaflığını sağlamak,
Uluslararası toplumun insan haklarına olan bağlılığını göstermek,
İnsan hakları ihlallerinin cezasız kalamayacağı mesajını vermek.
Galstyan, AGİT PA’nın bu duruma müdahale etmesinin, uluslararası toplumun sessiz kalmayacağını ve Azerbaycan’ın eylemlerinden sorumlu tutulması gerektiğini gösteren güçlü bir mesaj olacağını vurguladı.