2023, Ermenistan-Türkiye ilişkileri açısından daha zor bir yıl olacak

Türkiye’nin, Ermenistan ile ilişkileri konusundaki özel temsilcisi Serdar Kılıç, geçtiğimiz gün Ankara Üniversitesi’nde yaptığı açıklamada, Ermenistan ile Türkiye arasında yakın gelecekte hava kargo taşımacılığına başlanmasının mümkün olduğunu, Ermeni tarafından bazı adımlar beklediğini ve bunların yakında hayata geçirileceğine inandığını söyledi.

Kılıç ayrıca, bu adımların atılması halinde Ermenistan’da veya Türkiye’de bir özel temsilciler toplantısı daha düzenleneceğini belirtti.

Kılıç’a göre, bu durumda üçüncü ülkelerin arabuluculuğuna gerek kalmayacak.

2022 yılında Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesi çerçevesinde, iki ülkenin elçileri bir kez Moskova’da, üç kez de Viyana’da bir araya geldi.

2021 yılı sonunda pratik bir aşamaya giren Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşme süreci çerçevesinde iki ülkenin özel elçileri, 2022 yılında dört kez bir araya geldi.

Ancak Ankara, ilerleme olasılığı olduğunu garanti etse de, Türk tarafının vaatleri havada kaldı.

Ermeni uzmanlar, Türkiye’nin ilişkileri düzenleme yönünde herhangi bir adım atmaya hazır olmadığına inanıyorlar.

Bunun yerine Ermenistan’a sürekli örtülü ön koşullar sunuluyor ve bu Azerbaycan üzerinden yapılıyor.

Askeri uzman Karen Hovhannisyan, “Radiolur” ile yaptığı bir sohbette, Ermenistan’ın bağımsızlığından sonra Ermeni-Türk ilişkilerini düzenlemek için çeşitli girişimlerde bulunulduğunu, ancak herhangi bir ilerleme kaydedilmediğini hatırlatıyor.

Uzman, bu sürecin de bir istisna olmadığına inanıyor.

“Ermenistan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığından bu yana, Ermenistan’ın tüm liderleri Türkiye ile ilişkileri düzenlemeye çalıştılar ve hiçbiri başarılı olamadı.

Olmadı, çünkü Türkiye istemedi.

Bugün bile Türkiye istemiyor.

Türkiye’nin, Ermenistan’ı bölgede egemen bir devlet olarak görme ve onunla ilişkileri düzenleme ve diyalog içine girme arzusu yoktur.”

Uzman, Türkiye’nin Ermenistan’ı etkisi altına almak için önkoşullar koyduğunu vurguluyor.

Ankara, kendisini ilgilendirmeyen Artsakh sorununda, Azerbaycan yanlısı çözümlerden bahsediyor, 44 gün süren savaşta savaşa tamamen öncülük etti ve Azerbaycan’a askeri teçhizat ve silahlı kuvvetlerle tam destek sağladı.

Hovhannisyan, Türkiye’nin, Ermeni diasporasının eylemlerinin kabul edilemezliğini konuşma fırsatını kaçırmadığını, soykırım niteliğini gizlemeye ve Ermeni Soykırımı’nı unutturmaya çalıştığını hatırlatıyor.

Soykırım gerçeğinin, Türkiye’nin en savunmasız noktalarından biri olduğunu belirterek, bu nedenle Ankara’nın bu konuyu bir kenara itmek için her yolu denediğini vurguluyor.

Hovhannisyan da, Rubinyan-Kılıç görüşmelerini şekilsel olarak görüyor.

Bunun ise, 1 Temmuz 2022’de Viyana’da yapılan ve tarafların Ermenistan-Türkiye kara sınırını mümkün olan en kısa sürede üçüncü ülke vatandaşlarına açma konusunda anlaştıkları son toplantıda kanıtlandığını belirtiyor.

“Türkiye’nin niyeti, Ermenistan’ın tamamen kendi kontrolü altına girmeden Ermenistan ile ilişkilerin normalleşmesine gitmemektir, bu kontrolü ise, yönetişim şeklinden ziyade, etki olarak anlamalıyız.”

Karen Hovhannisyan, 2022’yi Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesi açısından başarısız bir yıl olarak değerlendiriyor.

Üstelik önümüzdeki yıl hakkında da karamsar, çünkü Ankara, durumu son derece karmaşık hale getiren sözde “Zangezur Koridoru”nu, Bakü’nün eliyle kapmaya çalışıyor.

“2022 yılı başarısız geçti, fakat 2023 yılı da aynı olacak ve genel olarak bu çatışma olduğu müddetçe, ilişkilerin çözümlenmesini bekleyemeyiz.”

Siyasi analist Armen Bağdasaryan, Ermeni-Türk uzlaşmasının, doğrudan Ermenistan-Azerbaycan ilişkileri tarafından şartlandırıldığına ve Artsakh’ın geleceğine bağlı olduğuna inanıyor.

Analist, Ermenistan-Türkiye ilişkileri hakkında konuşmayı anlamsız buluyor.

“Beklentimiz, Türkiye’nin Azerbaycan’a baskı yapması, saldırgan söylemlerini biraz gevşetip somut müzakere masasına oturması yönünde olurdu, fakat Türkiye’nin Azerbaycan makamlarına böyle bir baskı yapacağını düşünmüyorum.

Aksine, Ermenistan’ın zayıf durumundan yararlanmaları ve uzun süredir istediklerini sonunda almaları gerektiğini açıkça ilan ediyorlar.

2023’te Ermenistan’a yönelik bu baskıların zayıflamayacağını, aksine yoğunlaşacağını düşünüyorum.”

Ermeni uzmanlar, bu koşullar altında 2023 yılının Ermenistan Cumhuriyeti için çok daha ciddi ve zor bir yıl olacağına inanıyor.