Kocaeli'de 1873 yılında Ermeniler için açılan Bardızak Amerikan Koleji, 106 yıldır kullanılmıyor.

Başiskele'de bulunan 'Bardızak Amerikan Koleji', diğer bir ismiyle 'Bitinya Program Yüksekokulu', 1873 yılında Amerikalılar tarafından dönemin Ermenilerini eğitim yoluyla protestanlaştırmak için açıldığını iddia ediliyor.

Samanlı dağları eteklerindeki 60 dönümlük arazi üzerine kurulan okul, 1898 yılında tam teşekküllü kampüs haline geldi ve bünyesinde kreş, bebek bakım evi, ilkokul, yetim evi ve meslek okulu binalarını barındırdı. Aynı zamanda, kampüste tüm bunlara ek olarak okula ait sarnıç, çamaşırhane, kitaplık ve matbaa da kuruldu.

Okul, 1915’te başlayan Ermeni Soykırımı sonrasında İstanbul’a taşınarak, Üsküdar Amerikan Kız Lisesi olarak eğitime devam etti.

60 dönüm arazi üzerine kurulan bu okuldan günümüze sadece ibadethane (şapel), lojman ve sarnıç kısmı ulaştı.

Başiskele Kaymakamlığı Proje Koordinasyon Merkezi Direktörü Emin Öztürk Kompleksten kalan tek binası olan lojman olarak kullanılmış binanın restore edılıp sanat merkezine dönüştürüleceğini ifade etti.

Öztürk “60 dönüm arazi üzerine kurulan bu okul, 285 bin dolara mal olmuştur. Yapımında Marsilya’dan getirilen tuğlalar kullanılan bu okuldan günümüze sadece ibadethane (şapel), lojman ve sarnıç kısmı ulaşmıştır. Bir dönem tavuk ve mantar yetiştirmek için kullanılan bina uzun yıllar atıl durumdayken, 2022 yılında Başiskele’deki sivil toplum kuruluşları ve Başiskele Belediyesi’nin çabasıyla okuldan geriye kalan lojman binasının sanat merkezine dönüşmesi çalışmaları başlatılmıştır. 42 yıl boyunca bu kampüs eğitim vermiş. Okul alt ve üst bölümlerinde halen Ermenice yazılar göze çarpmaktadır. O dönemde burada 2 okul göze çarpıyordu. Bir tanesi Akmeşe’deki (Armaş) Grogeryan Ermeni Okulu, diğeri de Bardızak Amerikan Kolejiydi. 1873 yılında her iki beldede de iki okul açıldı. Bardızak okulu diğer okulun aksine daha modern bir okuldu" ifadelerini kullandı.

Partizak Amerikan Kolejinde ünlü Ermeni şairi Ruben Sevak, öğretmen, şair ve editör Gevorg Karvarents (Arabajyan), spor adamı, yazar, yayıncı, gazeteci, teknik direktör, "Marmnamarz" spor gazetesinin editörü Şavarş Krisyan, profesör Mikayel Minasyan gibi ünlü Ermeniler eğitim aldı.