Alman Coğrafyacı Ewald Banse’nin 1910’lu yıllarını Harput’unu ve Elazığ’ını, en ince ayrıntısına kadar anlattığı hatıratında , Elazığ’da zeytin bahçelerinin bulunduğunu ve zeytin yağı üretildiğini açıklaması, akıllara; Elazığ’ın zeytinliklerine ne oldu? Sorusunu getirdi.

Banse, hatıratında okuyuculara adeta, 1910’lu yılları yaşatıyor. Banse’nin, hatıratında yer alan bilgiler arasında en ilginç olanı ise; 1910’lu yıllarda Elazığ’da, zeytin yetiştiriciliğinin yapılması oldu. Banse’nin, Elazığ ve Harput’tan bahsettiği hatıratının ilgili bölümünü paylaşan, Harput Yollarında isimli sosyal medya sayfasının kısa sürede çok sayıda beğeni aldığı da görüldü.

“Yağ Elde Edilen Zeytinlikler Bölüyor”
Banse’nin dönemin Elazığ’ını ve Harput’unu adeta zihinlerde canlandırdığı hatıratında şu ifadelere yer verdi; “ “Elazığ’da, yabani otların ve geniş bir alanı örten bodur meşelerin yaydığı hoş bir ışıkta, tarla dörtgenleri ufka doğru uzayıp gidiyor. Buğday, asma ve pamuk yetiştirilen bu tarlaları, bol yapraklı meyve bahçeleri, yağ elde edilen zeytinlikler bölüyor. Bu tarım ürünlerinden elde edilenler; başta pamuk, elma ve diğer ürünlerdir. Ayrıca keçi derisi ve canlı hayvan da üretilmektedir. Bunlar deve ve katır kervanları ile at arabalarıyla, Diyarbakır' a, Halep'e, Erzurum’a ve Trabzon'a gönderiliyor. Bu kültürel coğrafyanın merkezinde, kayalıkların üzerinde kurulu çok eski bir Urartu yerleşimi olan, Harput bulunmakta... Basamaklı ,daracık sokakların aralarında dolambaçlar çizdiği ,düz damlı toprak evlerden kurulu bir yerleşimde, yaklaşık 20 bin Türk ve Ermeni yaşıyor.”

“Mamuratül - Aziz Vilayeti’nin Merkezi Bölgenin Başlıca Şehri Olmaya Aday”
Elazığ’ın kuruluş döneminden kesitlere de yer verildiği hatıratta, “Güvensizliğin ağır bastığı, güçlülerin kazandığı dönemlerden geçen kent, bu sağlam konumunu yerleştiği doğal yapıya borçlu… Oysa bugünkü koşullar, geleneksel ulaşımı gereksiz hatta ayak bağı kılmakta. Bundan dolayı yarım saat mesafedeki düzlük Mesire’de ( Mezre ), kurulan yepyeni yerleşim var. Mamuratül - Aziz Vilayeti’nin merkezi, bölgenin başlıca şehri olmaya aday... Nüfusu Harput ' un etkisiyle artıyor. Şimdi den 12 bin kişiyi bulmuş durumda... Ticaretle uğraşan Ermeniler Harput'tan Mezireye iniyor. Bu yeni şehir, bahçelerin canlı yeşillikleri arasından, kırmızı kiremit döşeli çatıları ve saçakları seçilebilen evleriyle, Anadolu'nun modern kenti olarak, güzel manzara yansıtıyor. Kent tertemiz ve bir cadde üzerindedir . Gelip geçen kervanlar ve arabalar burada konaklayarak geniş yola canlılık taşıyor.” Denildi.