Analiz Zamanı” platformu bir araştırma yaptı ve 8 milyonu Ermenistan ve Artsakh dışında olmak üzere dünyada yaklaşık 10,3 milyon Ermeni’nin yaşadığını tespit etti. Araştırma ekibi, analizi yapmak için dünyadaki Ermeni sosyo-politik birliklerinden ve kuruluşlarından, Ermeni kiliselerinden ve göç hizmetlerinden gelen verileri kullandı.

EDÜ Diaspora Araştırmaları Kürsüsü Başkanı Tarih Bilimleri Doktoru Profesör Arman Yeğiazaryan, diasporayı incelerken ve gözlemlerken şartlı olarak eski ve yeni bölümlere ayrılması gerektiğini söylüyor.

“100 yılı aşkın bir geçmişe sahip Ortadoğu’daki Ermeni toplulukları en çeşitli olanlardır. Diasporanın başkenti olarak kabul edilen Lübnan Ermeni toplumu, ulusal imajın korunması ile daha örgütlü, birleşik ve öne çıkan bir birim olarak öne çıkıyor. Suriye de benzer şekilde organize olmuş bir topluluktu ve maalesef bir felaket yaşadı ama artık sırtını dönmeye başladı” dedi.

Yayımlanan rapora göre, Lübnan’da yaklaşık 130.000 Ermeni yaşıyor, Suriye’de aynı sayıda, ancak savaştan önce. Arman Yeğiazaryan, Sovyet sonrası ülkelerdeki Ermeni topluluklarının daha az örgütlü ve gelişmiş olduğunu, henüz oluşum sürecinde olduklarını söylüyor.

“Rusya ve Ukrayna gibi Sovyet sonrası ülkelerde Ermenilerin varlığı çok ilginç. Rusya’da yaklaşık 2 milyon Ermeni var ve buradaki Ermeni topluluğu oldukça ilginç. Ermenilerin çoğunluğunun Ermeni toplumunun yaşamına katılmadığı doğrudur, ancak yaşam oldukça çeşitlidir ”diyor Arman Yeğiazaryan.

En çok Rus-Ermeni topluluğunu Fransız-Ermeni ve İran-Ermeni toplulukları izlemektedir. Rapora göre Fransa’da 700.000, İran’da 250.000 Ermeni yaşıyor. Diaspora uzmanı, özellikle Fransa ve ABD-Ermeni diasporasının siyasi potansiyeli ile öne çıktığını belirtiyor ․ ABD Başkanı Joe Biden’ın aylar önce “soykırım” ifadesini kullanması da Ermeni-Amerikan toplumunun bir başarısı olarak kabul edilebilir.

“İlk gerçekleşmemiş potansiyel niceldir. Diaspora uzmanı, “Diasporadaki temsil hakkında ne kadar konuşursak konuşalım, Ermenilerin aktif yaşamına katılan Ermenilerin sayısının %20’yi geçmediğini kabul etmeliyiz” diyor.

“Analiz Zamanı” raporuna göre Türkiye’de 70 bin, Türkmenistan’da 30 bin ve Kazakistan’da 25 bin Ermeni yaşıyor. Gürcistan’da da büyük bir Ermeni topluluğu var, burada yaklaşık 250.000 Ermeni yaşıyor, neredeyse yarısı, 110.000 Javakhk’ta yaşıyor.

“Örneğin Türkiye’de hala kimlik açısından oldukça istikrarlı bir topluluğa sahibiz. “Mesela İstanbul’un Ermeni cemaati veya İstanbul, şu anda burada 2 düzineden fazla Ermeni okulu var. Sonuç olarak Ermeni toplumu, pek de elverişli olmayan, dostane olmayan bu ortamda varlığını sürdürmektedir.”

Arman Yeğiazaryan, Ermeni cemaatinin varlığının Arjantin ve Brezilya gibi dünyanın uzak bölgelerinde de olağandışı olduğunu söylüyor. Araştırmaya göre Latin Amerika ülkelerinde yaklaşık 200 bin Ermeni yaşıyor. Diaspora Araştırmaları Kürsüsü başkanı, bugün diasporanın potansiyelinin, özellikle de Sovyet sonrası ülkelerdeki Ermeni topluluklarının potansiyelinin neredeyse kullanılmadığını söylüyor.

“Sovyet sonrası alanda Ermeni topluluklarının gerçekleşmemiş fırsatları siyasi, kültürel ve ekonomik açıdan daha da büyüktür. Diaspora, Ermenistan için büyük bir fırsat. Diasporanın yardımıyla doğa bilimleri ve teknolojik sanayi alanları kurulabilir ”diyor Arman Yeğiazaryan.

Rapora göre en az Ermeni Hindistan’da yaşıyor – 600 Ermeni ve Çin’de – yaklaşık 200. Arman Yeğiazaryan, diasporanın zorluklarda her zaman bir birlik olduğunu, zorlukların çok olduğu ülkeler olduğunu, az sayıda ülkeler olduğunu, ancak hepsinin ortak sorununun kimliğin korunması olduğunu söylüyor. Tarihçi, bir aşamada diasporanın kesinlikle asimilasyon tehlikesiyle karşı karşıya kalacağını ve tek çözümün geri dönüş olduğunu vurguluyor.