TBMM’de 11 Kasım 1942’de oy birliğiyle kabul edilen Varlık Vergisi, Türkiye’de son kalan azınlık toplumlarının maddi olarak çöküşüne ve daha sonra göçüne yol açtı. Verginin kabulünün 78. yılında HDP’li Garo Paylan, Varlık Vergisi nedeniyle oluşan hak ihlallerinin araştırılması için meclise araştırma önergesi verdi.

<a data-cke-saved-href="whatsapp://send?text=https://kronos34.news/tr/varlik-vergisinin-78-yili-azinliklari-yikima-goturen-varlik-vergisi-nedir/" href="whatsapp://send?text=https://kronos34.news/tr/varlik-vergisinin-78-yili-azinliklari-yikima-goturen-varlik-vergisi-nedir/" target="_blank" "="" data-reader-unique-id="38" style="text-decoration: none; color: rgb(65, 110, 210); max-width: 100%;">İkinci Dünya Savaşı’nın yokluk yıllarında Varlık Vergisi’yle, Hristiyan ve Musevi Türkiye vatandaşları büyük bir yıkım daha yaşadı

Türkiye’deki azınlık toplumlarının büyük bir yıkım yaşamasına neden olan Varlık Vergisi yasası 78 yıl önce TBMM tarafından oybirliğiyle kabul edildi. Vergiyi ödeyemeyen mükellefler arasında Türkiye’yi terk etmek zorunda kalanlar ya da bu olağanüstü vergiyi ödemek için mallarını yok pahasına, haraç-mezat satanlar, işlerini, tüm varlıklarını ve hayatlarını kaybedenler oldu. Peki Varlık vergisi nedir? Ne zaman yürürlüğe girdi? Ne kadar vergi toplantı? Verginin ne kadarını azınlık halkları ödedi?

HDP’Lİ PAYLAN’DAN ‘ARAŞTIRILSIN’ TALEBİ

HDP’nin Ermeni Milletvekili Garo Paylan, Varlık Vergisi Kanununun 78. yılında TBMM’ye bir araştırma önergesi vererek, bu vergi nedeniyle oluşan hak ihlallerinin araştırılması ve adaletin sağlanarak Türkiye halklarının birlikte, adilce yaşama iradesinin ve umudunun tekrar canlanabilmesi için bir meclis araştırması açılmasını talep etti.

‘CAN VE MAL KAYIPLARI İLE KAMU GÖREVLİLERİ TESPİT EDİLSİN’

Paylan, önergesinde, “Varlık Vergisi yasasını hazırlayan ve uygulayan kamu görevlilerinin belirlenmesi, yaşanan can ve mal kayıplarının tespit edilmesi, mağdur olan kişilerin maddi ve manevi kayıplarının tazmin edilmesi, bu sayede geçmişle yüzleşmenin sağlanması ve geç de olsa adaletin yerini bulması için, Anayasa’nın 98’inci, İç Tüzüğün 104’üncü ve 105’inci maddeleri gereğince Meclis Araştırması açılması için gereğini arz ve teklif ederiz” ifadelerini kullandı.

VARLIK VERGİSİ NEDİR?

Varlık Vergisi Kanununun 1. maddesi vergiyle ilgi olarak şu ifadeyi kullanmaktadır: “Servet ve kazanç sahiplerinin servetleri ve fevkalade kazançları üzerinden alınmak ve bir defaya mahsus olmak üzere ‘Varlık Vergisi’ adiyle bir mükellefiyet tesis edilmiştir.” İkinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği koşullarda ‘bir defaya mahsus’ olarak çıkarılan bir servet vergisidir.

VARLIK VERGİSİ NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRDİ?

Vatandaşlardan servet vergisi alınmasını düzenleyen Varlık Vergisi Kanunu, 11 Kasım 1942 tarihinde TBMM’de 350 milletvekilin oybirliğiyle kabul edildi ve yürürlüğe girdi. TBMM’de Kanun’la ilgili konuşan dönemin Başbakanı Şükrü Saraçoğlu, “Bu kanun aynı zamanda bir devrim kanunudur. Bize ekonomik bağımsızlığımızı kazandıracak bir fırsat karşısındayız. Piyasamıza egemen olan yabancıları böylece ortadan kaldırarak, Türk piyasasını Türklerin eline vereceğiz” ifadelerini kullandı.

NE KADAR VERGİ TOPLANDI?

Varlık Vergisi mükelleflerinin yüzde 87’si, nüfusun yüzde 3’ünü oluşturan Hristiyan ve Musevi azınlıklardan oluşuyordu. Bu yurttaşlardan Müslümanlardan misliyle farklı olarak, yüzde 50 oranında vergi alınıyordu. Varlık Vergisi kapsamında toplam 314.900.000 TL vergi tahsil edildi. Bu sayının yüzde 70’i Anadolu’dan toplandı. Toplam tahsilat, 394 milyon TL olan 1942 devlet bütçesinin yüzde 80’ini buluyordu. 1935 sayımında Türkiye nüfusuna oranı yüzde 1,98 olan gayrimüslim azınlıklar, vergiden sonra başlayan göç nedeniyle 1945’te yüzde 1,56’ya ve 1955’te ise yüzde 1,08’e kadar düştü.

VARLIK VERGİSİNİ VEREMEYENLER NE OLDU?

İkinci Dünya Savaşı’nın yokluk yıllarında Varlık Vergisi’yle, Hristiyan ve Musevi Türkiye vatandaşları büyük bir yıkım daha yaşadı. Yıkıcı vergiyi ödeyemeyen vatandaşlar arasında; Türkiye’yi terk etmek zorunda kalanlar, vergiyi ödemek için mallarını yok pahasına haraç-mezat satanlar, işlerini, tüm varlıklarını, hatta hayatlarını kaybedenler oldu. Vergiyi ödeyebilecek güce sahip olmayan Hristiyanlar ve Museviler, 27 Ocak 1943 tarihinden itibaren Eskişehir’in Sivrihisar ve Erzurum’un Aşkale ilçelerindeki çalışma kamplarına gönderilmek üzere bazı merkezlerde toplandılar. Çalışmak için gönderilenler arasından 20’nin üzerinde kişinin de hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.

‘ÖDEMEYENLER BELEDİYE HİZMETLERİNDE ÇALIŞTIRILIR’

Dönemin Resmi gazetesinde bu çalışma kampına gönderilmeyle ilgili, “Talik tarihinden itibaren bir ay zarfında borçlarını ödemeyen mükellefler borçlarını tamamen ödeyinceye kadar memleketin herhangi bir yerinde bedeni kabiliyetlerine göre askerî mahiyeti haiz olmayan umumî hizmetlerde veya belediye hizmetlerinde çalıştırılırlar” ifadelerine yer verildi.

Web sitemizdeki çerezleri (cookie) kullanıcı deneyimini artıran teknik özellikleri desteklemek için kullanıyoruz.