70 yaşın üstünde, Ruth’lu bir adamı, ebeveynlerinin ve diğer birçok Ermeninin uyuduğu Ermeni mezarlığını dikkatlice temizler.

Ruth, Batı Ermenistan’ın Bitlis vilayetindeki Sasun vilayeti yerleşim yerinde bulunur. Yüksek konumu ve elverişsiz koşulları nedeniyle, çok insan orada yoktur. Soykırımdan önce Ruth’da ulaşılamayan alanlar nedeniyle varlıklarını sürdürebilen sadece 60 kişi vardı.

Ruth’un soykırım sırasında yıkılan Surb Astvatsatsin adında bir manastırı vardı. Tarihi ve kültürel anıtlar yıkıldı, ama Rut Ermenileri ayakta kaldı.

Yerliler, Ermenistan Cumhuriyeti’nden gelen misafirlerini özel bir sıcaklıkla karşıladılar.

Köyün kadınları, Ermeni akrabasını selamlamak için yaşlıdan gence kadar ilginç bir düzenlemede sıraya girdi ve köyün yaşlı adamı, atalarının bıraktığı mirası bariz bir heyecanla anlattı.

“Ben çocukken, büyüklerimiz bana nasıl bir geçmişimiz olduğunu anlattı. Ermeniceyi unuttum ama tarihimizi hatırlıyorum. Babamın adı Petros ve annemin adı Vare idi. “

70 yaşındaki Ruth’lu, anne-babasının ve diğer birçok Ermeni’nin uyuduğu Ermeni mezarlığını gösterdi. Mezar taşları ve haçkarlar uzun zamandır yerde yatıyor, yere serilmiş ama yurttaşımız onları özenle saklıyor, yabani otlardan arındırıyordu. Çimlerde yatan, gökyüzüne bakan ve sonsuzluğun sırlarını düşünen bir adama benzeyen, farklı büyüklükteki işler, süslemeler, hatta haç şeklinde oyulmuş taşlar.

Yüzyıllık Ermeni tarihinin değerlerine gözlerini kırpmadan baktığımda ve yaşamını korumak için canını veren yaşlı adamın ruhunu anlamaya çalıştığımda birden yanıma geliyor ve sorular sormaya başlıyor. Böylece babamla aynı adı taşıdığını öğrendim.

“Benim adım Khachik. Burada binlerce haç var. Ruth’un Ermeni sakini “Haçlar her yerde” diyor.

Büyükbaba Khachik ayrılırken onlara, Doğu Ermenistan’da veya Diaspora’da yaşayan Ermeniler gibi, anadillerini neredeyse hiç bilmediklerini hatırlattı. Onun yerine Batı Ermenistan’da yaşayan ve milli kimliği koruyan, nesilden nesile gelen Ermeniler var.

Sasunt’dan Khachik bir veda konuşması olarak ermenice “Ben Ermeniyim” dedi.