Ünlü Ermeni komutan ve devlet adamı Garegin Njdeh, Türklere karşı sadece Ermenistan’ı değil, Bulgaristan’ı da korudu.

Bulgaristan Savunma Bakanlığı’nın “Voenen Televizyonen Kanalı”, ülkesinin unutulan kahramanı Garegin Njdeh’i anlatan bir film çekti. Birinci Balkan Savaşı’nda Bulgarların ve Yunanların kurtuluşu uğruna savaşan Njdeh, Yaver Paşa’nın komutasındaki kolordunun yenilgiye uğratılmasında büyük rol oynadı.

Bulgaristan Ulusal Askeri Arşivi’nde Ermeni gönüllü askerlerin faaliyetleri hakkında birçok belge var. Bulgaristan’da yaşayan Ermeni Karen Aleksanyan, bu arşiv belgeleri bir araya getirerek film üzerinde çalışan ekibin dikkatine sundu.

1906-1907 yıllarında Bulgaristan’da eğitim alan Garegin Njdeh, Osmanlı Devleti’nin, Hristiyan Dünyasına karşı savaşa hazırlandığının ortaya çıktığı 1911 yılında tekrar Bulgaristan’a dönerek Ermeni askerlerden bir gönüllü müfreze kurmaya başladı. Müfrezede, çoğu Bulgaristan vatandaşı bile olmayan, ancak bu ülkeyi korumak isteyen 226 kişi vardı.



Birinci Balkan Savaşı’nın başladığı Eylül 1912’de Njdeh, Bulgaristan hükümetinden gönüllü müfreze kurma izni istedi ve hemen onay aldı. Müfreze komutanı kendisi, Njdeh’ti, sorumlusu, Ermeni kurtuluş mücadelesinin önde gelen isimlerinden bir diğeri, Andranik Ozanyan’dı.

Bu müfreze, Bulgaristan’ın Momçilgrad (Türkçesi: Mestanlı) şehrinin kurtarılmasında ve Doğu Rodop Dağlar’ındaki savaşlarda önemli rol oynadı, daha sonra Komotini (Gümülcine) şehrin yakınlarında Yaver Paşay’a karşı mücadelede büyük başarı kaydetti. Ermeni müfreze, Ocak 1913’te de Bulgaristan ordusuyla beraber Osmanlının 10. kolordusuna karşı mücadeleye katıldı ve yine zafer kutladı.

Savaştan sonra Garegin Njdeh, Balkan Halkların Kahramanı” madalyası dahil hem Bulgaristan hem de Yunanistan tarafından ödüllendiridi. 1922 yılında Bulgaristan’a daimi ikamet için taşınan Njdeh, 1932’de kral III. Boris’ın kararıyla Bulgaristan vatandaşı oldu.

Njdeh’in hayatını anlatan film dışında bugün Bulgaristan’da bir de kahramanın heykeli açılışa hazırlanıyor. Dünyaca ünlü bir Bulgar heykeltraş tarafından yapılan heykel şuanda artık hazırdır, açılışın ise uluslararası sınırların açılmasından hemen sonra yapılması planlanıyor.