Bugün sevgili Mesrob Badriarkımızın ölümünün kırkıncı günü. Büyük hizmetler ve fedakarlıklarla yorulmuş çilekeş ve asil ruhunu rahmetle anıyor, Yüce Tanrı’dan üstüne nurlar yağdırmasını diliyorum. Kendisini tüm tanıyıp sevenler gibi benim de kalbimde onun için hep özel bir dua, güller ve yanan bir mum olacak.

Müteveffa Patriğimiz sayın Mesrob II.’nin vefatı ve yas dönemi aynı zamanda Büyük Oruç dönemine ve Paskalya sezonuna denk düştüğü için, ruhanilerimizin ve halkımızın anlayışla ve olgunlukla karşıladığı üzere, seçim sürecinin kırk günlük yas dönemi sonunda başlatılması kararı alınmıştı. Patriğimizin vefatı dolayısıyla boşalan patriklik makamına yenisinin seçilmesi için başlatılacak süreç, Paskalya Bayramı, Patrikhane tebrik kabul resepsiyonunda açıklanacak takvim uyarınca ivedilikle başlatılacaktır.

Bu sürecin patrik vekili mi yoksa değabah (patrik kaymakamı) tarafından mı yürütüleceği konusunda bazılarında oluşan kafa karışıklığını gidermek adına görüşümü ve tarafımı açıkça ilan etme gereğini hissediyorum.

Kilise yasalarına ve teamüllere göre bir kilise tahtı boşaldığında, seçimleri düzenlemek için patriğin ya da katolikosun yetkilerini haiz geçici bir taht bekçisi (Ermenice: Değabah, “yeri koruyan”, Latince: Locum tenens) seçilir. 1863 Ermeni Nizamnamesi uyarınca değabah ruhani ve cismani meclislerin ortak toplantısıyla seçilir ve Bab-ı Ali tarafından onaylanarak görevine başlardı. Cumhuriyet döneminde cismani meclisin olmayışı değabah seçiminin sadece dini meclislerce onaylanarak yapılması uygulamasını başlattı. Bu kilise meclisleri, Patrik Şnorhk Kalustyan ve Patrik Karekin Kazancıyan seçimlerini iç dinamikler nedeniyle patrik vekiliyle yürütme gibi istisnai bir yolu seçtiler. Ancak Patrik Mesrob Mutafyan’ın seçilme sürecinde vekillikle yürütülen işlemler devletin bir uyarısıyla tekrar değabah seçilerek sürdürüldü ve tamamlandı. Kilise yasaları, dini gelenek ve içtihatlar yüzlerce yılın imbiğinden süzülerek oluşur ve derin bir bilgelik içerirler. Değabahlık kurumu da böylesi bir hayati işlevi üstlenmiştir. Makam boştur, bir değabah seçmeli ve süreç bu geleneksel yolla tamamlanmalıdır.

Ancak bu süreci başlatacak olan Ruhani Kuruldur (dokuz üyeden oluşur, patriğin- şimdi ise vekilin- riyasetinde ve çağrısıyla toplanır). Makamın boş olduğu bu durumda Ruhani kurulun tek alabileceği hukuki karar Kilise Genel Meclisini (Patrikliğe bağlı tüm din adamlarından oluşur) toplantıya çağırmak ve orada bir değabah seçmektir. Ben, Episkopos Sahak Maşalyan, Ruhani Kurulun dokuz üyesinden sadece birisiyim ve benim salt meclis başkanı (adenabed, genel sekreter) sıfatım bu kararı diğer üyelerin onayı olmadan almaya yetmiyor, maalesef. Patriğin hastalığında bu kurul kendi sınırlarını aşan pek çok kararı oy çokluğuyla alabildi. Örneğin, patriği ölene dek patrik ilan etmek gibi. Ben yurtdışındayken alınan bu usulsüz kararın ne denli gecikmeye yol açtığı, süreci takip edenlerce gayet iyi biliniyor. Başında asli reisi (nakhakah), yani patrik olmayan ruhani kurulun alacağı tek hukuki karar değabah seçiminin önünü açmaktır. Dün de bu ilke geçerliydi, bugün de.

Bu sağduyulu duruş maalesef Ruhani Kurulun bütün üyelerince benimsenmiyor ve bu sürecin vekillikle sürdürülmesi görüşünde olanlar var. Daha önce halka ve sivil yöneticilere bu konuda kamuoyu oluşturmaya yönelik çağrımın az sayıda duyarlı kişi tarafından dikkate alındığını üzülerek görüyorum. Hele bazıları tüm sorumluluğu Sahak Srpazanın omuzlarına yığarak ve rengarenk hakaretlerle bu işin kolayca hallolacağı sanrısı içindeler. Maalesef her kurum gibi bizim de iç mutfağımız var ve bazıları ondan bütünüyle habersiz, tüm insafsızlıklarıyla şahsıma yüklenmeyi ödev bellemişler. Böylelerinin asıl niyeti üzüm yemekse, onlara evvela ortak paydalarda birleşip bağcıya sahip çıkmaları gerektiğini hatırlatmak isterim.

İşte burada açıkça ilan ediyorum. Ruhani Kurulun ilk toplantısında, değabah seçimine karar çıkartmak için elimden geleni yapacağım ve DEĞABAH ADAYI olacağım. Bu hassas dönemde şahsımla ilgili söylentilere, benden yazılı beyanla açıklama gelmediği müddetçe itibar edilmemesini değerli cemaatimizden rica ediyorum.

Saygılarımla.
Episkopos Sahak Maşalyan
Ruhani Kurul Başkanı