Աշխարհ, ԷրկիրԹուրքիոյ մէջ աւարտած են Տիարպեքիրի Էղիլ շրջանի բռնի իսլամացած հայերու մասին պատմող վաւերագրական ֆիլմի նկարահանումները, կը հաղորդէ “Էրմէնիհապեր”-ը:

«Պահուած խաչ» վերնագիրով ֆիլմը կը պատմէ 1915-ին ու անկէ ետք Էղիլի մէջ ապրած հայերու ճակատագրի մասին` աւելի շատ կեդրոնանալով մահմետականացուած հայերու ինքնութեան ճգնաժամի, ցեղասպանութենէն ետք անոնց կրած հոգեկան վէրքերու ու իրենց սերունդներուն պատմած պատմութիւններուն վրայ:

Ֆիլմը, որուն նկարահանումները աւարտուած են օրերս, հանդիսատեսի դատին պիտի յանձնուի Ապրիլին:

«Պահուած խաչ»-ի բեմադրիչներն են լրագրողներ Ալթան Սանջարն ու Սերհաթ Թեմելը: Ֆիլմի նկարահանումներուն համար հեղինակները հանդիպած ու խօսած են բռնի իսլամացած հայերու 1-ին սերունդը համարուող 75-էն բարձր տարիքի մարդոց, ինչպէս նաեւ անոնց հարազատներուն հետ: Հեղինակները պատմութիւնները լսած են նաեւ իսլամացած հայերու 2-րդ սերունդէն, որոնց տարիքային խումբը 40-էն բարձր է:

«Պահուած խաչ»-ի նկարահանումները աւարտած են, սակայն դեռ պէտք է կատարուին մոնթաժային ու ձայնային աշխատանքները, ինչպէս նաեւ ֆիլմի համար պէտք է երաժշտութիւն գրուի: Այս բոլոր աշխատանքները աւարտին հասցնելու համար համացանցին մէջ աջակցութեան արշաւի նախաձեռնած են: Կը նշուի, որ ֆիլմի երաժշտութիւնը պիտի ձայնագրուի Հայաստանի մէջ:

Ֆիլմին հեղինակները իրենց կատարած աշխատանքի նպատակը ներկայացնելու համար հետեւեալ ծանօթագրութիւնը հրապարակած են:

«Նախապէս հայերուն յատուկ թիթեղագործութեան ու թամբագործութեան արհեստները շրջանին մէջ այսօր կը շարունակեն իսլամացած հայերուի սերունդները: Կ՛ենթադրուի, որ 1915-էն ետք շրջանին մէջ իսլամացած առնուազն 20 տուն կայ: Մնացած հայերը, որոնք կը ձեւաւորէին շրջանի բնակչութիւնը, 1915-ին սպաննուած են կամ բռնագաղթած: Յայտնի է, որ իսլամացած հայերու ազգականները, յատկապէս մօրեղբայրներն ու մօրաքոյրները հեռացած են ԱՄՆ, Հայաստան կամ Սուրիա: Եթէ այսօր նոյնիսկ անոնք ողջ ալ չեն, անոնց երեխաները ողջ են ու տեղեկութիւններ ունին շրջանի մասին:

Յայտնի է, որ Թուրքիոյ մէջ այս իրավիճակի մէջ գտնուող բազմաթիւ բնակավայրեր կան եւ հազարաւոր իսլամացած հայերու ընտանիքներ: Այս ինքնութեան հետ ապրիլ ձգտող մարդիկ ո՛չ կրնան հաշտուիլ նոր ինքնութեան հետ, ո՛չ ալ կրնան վերադառնալ իրենց նախկին հայկական ինքնութեանը: Էղիլի մէջ ապրող իսլամացած հայերու նկատելի առանձնայատկութիւնը այն է, որ քիչ ջանք չեն թափեր իրենց նախկին ինքնութիւնը իրենց երեխաներուն փոխանցելու համար:

Շրջանի բազմաթիւ ընտանիքներ գիտեն իրենց նախկին ինքնութեան մասին եւ այդ ուղղութեամբ ուսումնասիրութիւններ կը կատարեն: Բայց պաշտօնական մակարդակով անցեալի բնակչութեան եւ մշակոյթի վերաբերեալ որեւէ աշխատանք կը կատարուի: Զուտ սուննի իսլամական ինքնութիւնը առաջ մղելով` կ՛անտեսուի շրջանի նախկին ինքնութիւնը` յօգուտ պաշտօնական պատմագրութեան»: