Kürt dengbêjlik geleneğinin en önemli isimlerinden Karapetê Xaço'nun asıl adı Garapet Khaçaturyan'dır. Karapetê Xaço, bazı bilgilere göre 1900, bazı bilgilere göre de 1903 ya da 1908 yılı doğumludur. Xaço günümüzde Batman’ın Beşiri ilçesine bağlı Bileyder (Binatlı) köyünde Ermeni bir ailenin 4 çocuğundan biri olarak dünyaya gelir. Doğduğu zamanlarda Diyarbakır’a bağlı olan bu köy, sonradan Batman’a bağlanmıştır.

1915'teki Ermeni Soykırımı sırasında annesini ve babasını gözleri önünde kaybeden Xaço, kardeşleri Abraham, Manuşak ve Xezal ile birlikte bir asker sayesinde hayatta kalır.

Xaço ve 3 kardeşi, Xerzan ovasındaki Kürt köylerinde Ermeni olduklarını gizleyerek dilencilik yapar ve bu şekilde hayatta kalmaya çalışır. Kürtçe bilmeleri de onlar için avantaj olur.

Xaço’nun dengbejlik serüveni de daha çocukluk çağlarına denk gelen bu günlerinde başlar. Ablasının evlendiği köyde 11-12 yaşlarındayken çobanlık yapmaya başlar.

Bu köyde ünlü aşiret beyi Fîlîtê Qûto’nun ölümü için ona adadığı stran ile kız kardeşiyle birlikte Filitê Qûto'nun oğlunun himayesine girer.

Şeyh Said İsyanı'nın ardından 1929 yılında Suriye’de bulunan Qamişlo’ya (Kamışlı) gider. Suriye, bu dönem Fransa’nın elindendir. Fransız Yabancı Lejyonu'nda 15 yıl paralı asker olarak görev yapar. Askerlik yaptığı sırada, 1936 yılında Ermeni Azizyan ailesinin kızı Yeva ile evlenir. 4 kızı bir oğlu olur.

2. Dünya Savaşı sona erdiğinde Sovyet Ermenistan'ı tüm dünya Ermenilerine ülkelerine gelme çağrısı yapar ve Xaço da 1946'da hayatı boyunca gitmek istediği Ermenistan'a, Yerevan’a taşınır.

1950 yılında Yerevan Radyosunun Kürtçe kadrosuna katılır.

2000’li yıllara kadar Yerevan radyosunda çalışan Xaço, dengbej müziğinin en önemli yorumcularından biri olur. Xaço’nun sesi ve klamları bu radyo sayesinde tüm Kürt coğrafyasına ulaşır.

Xaço para için de dengbejlik yapmadığını söyler. 2002 yılında verdiği bir röportajda bu durumu şöyle anlatır:

“Çocuktum, kör bir aşık vardı. Adı Şako'ydu. O kör aşıkın klam okunduğunu duymuştum, zaten o zamanlar kaset-maset olmadığı için herhangi bir şekilde klam dinleyemiyorduk. Kendi kendime klam söylemeyi öğrendim. O vakit Kürtlerin tarlalarını ekiyordum, buğday biçiyor, pala yapıyor ve sürülerini güdüyordum. Pazar günleri Ermeniler çalışmıyordu. Fakat patronum o günlerde bile beni sürüyü gütmem için gönderiyordu. Ama kiliseye gittiğim zamanlarda bile klam söylüyordum.

Hiçbir zaman para için klam söylemedim. Para için klam söylemek çok ayıp bir şey, Dengbêjlikte para için klam söylenmez. Hiç durmadan bir ay gece gündüz boyunca klam okuyabilirim.”

Ermenistan Yerevan’a bağlı ‘Solxoza Çaran’ (Dördüncü Solhoz) köyünde yaşayan Karapetê Xaço, 15 Ocak 2005 tarihinde arkasında büyük bir kültürel miras bırakarak yaşamını yitirdi. Xaço, dengbejlik geleneğinin sonraki kuşaklara aktarılmasında da büyük rol oynamış oldu.

Asırlık çınar, Aram Tigran ile birlikte Kürtçe konuşan Ermenilerin müzikteki simge ismi oldu.

Karapetê Xaço hakkında, Si Yayınlarından çıkan Salihe Kevirbiri’ye ait “Bir Çığlığın Yüzyılı: Karapetê Xaço” isimli kitap bulunmaktadır.

Ayrıca pek çok klamı da sanatçılar tarafından seslendirilmiştir.