Cumhuriye döneminde devletin el koyduğu Ermeni gayrimenkullerden kiri olan tarihi Sanasaryan han mahkeme kararıyla iade edilecek. İstanbul’da yayınlanan Jamanak Ermeni gazetesinin haberine göre 2014 yılında İstanbul Ermeni Patrikhanesi tarafından yapılan temyiz başvurusundan sonra 3.5 yıl devam eden dava karara bağlandı.

Yüksek mahkeme Sanasaryan hanın gerçek sahibi olan Ermeni cemaatına iade etmesi yönünde karar aldı.

Patrikhane tarafından hanın iadesi için Türkiye Maliye Hazinesi’ne açılan davanın 03 Temmüz 2014 tarihinde görülen davada İstanbul 13’üncü Asliye Hukuk Mahkemesi talebin esastan reddine karar vermişti. Böylece yüksek mahkeme aldığı kararü ile 13’üncü Asliye Hukuk Mahkemesinin aldığı kararı bozulmuş oldu.

Sanasaryan Han 1895 yılında Erzurumlu Ermeni tüccar Mıgırdiç Sanasaryan tarafından Ermeni mimar Hovsep Aznavur’a yaptırılmıştır.

Hovsep Aznavur (1845-1935) 1867’de Londra’dan gelip İstanbul’a yerleşen bir Ermeni mimardır. 1914’de Kahire’ye taşınmış ve orada hayata gözlerini yummuştur. İstanbul’da yaşadığı yıllarda Cibali Tütün Fabrikası, Sveti Stefan Kilisesi, İstiklal Caddesi’ndeki Mısır Apartmanı,Tepebaşı’nda yanan Dram Tiyatrosu gibi yapılara imzasını atmıştır.

Biri bodrum kat olmak üzere altı katlı kagir bir yapı olan ve alınlıklı, sütunlu pencereleriyle dikkat çeken, neoklasik üsluptaki Sansaryan Han, giriş holünden sonra geniş bir iç avluya açılır. Üst katlarına kagir merdivenlerle çıkılan hanın, avluya bakan çepeçevre açık koridorları bulunmaktadır. Odalar bu koridorları çevreler. Katlar birbirinden silmelerle ayrılmıştır.

1915’te Osmanlı Devleti tarafından el konulan hanın geliri, 1920-28 yılları arasında patrikhanenin kullanımına sunulmuştur. 1928’de İstanbul Valiliği’nin bir kolu olan İdare-i Hususiye bu gelire el koymuş, 1932 yılında patriklik açtığı davayı kazanmış ve üç yıl daha hanın gelirini patriklik almıştır. 1935’te İdare-i Hususiye karşı dava açmış ve Sansaryan Han’ın mülkiyeti tekrar devlete geçmiştir. 1990’lı yıllara kadar İstanbul Emniyet Müdürlüğü olarak kullanılan bina, bu dönemde işkencelerle anılan ve dik bir tabuta benzeyen hücrelerinden ötürü “tabutluk” olarak adlandırılmıştır.

Emniyet Müdürlüğü binası olarak kullanıldıktan sonra bir süre “Sirkeci Adliyesi”ne ev sahipliği yapan Sansaryan Han, 18 Temmuz 2013’te ihaleye çıkarılarak kiraya verilmiştir. Özgeylan İnşaat’ın vakıflardan kiraladığı Sansaryan Han’ın otel olarak hizmete girmesi planlanmaktadır.