Dünyada Oscar Banker adıyla tanınan ünlü mucit Asadur Sarafyan'ın Hamidiye olayları sırasında bir mağarada başlayıp ABD'de noktalanan ilginç yaşam öyküsü, dünyanın dört bir yanına dağılmış Ermeni halkının bildik hikayelerini anımsatıyor.Dünyanın önde gelen mucitlerinden Oscar Banker, ABD'de araba, tren, hidrolik makineler vb. icatlarıyla tanınıyor. Ancak bu Amerikalı mucit, aslında Kayseri'nin Muncusun (Efkere'nin batısında bir köy) köyünde doğan Ermeni asıllı Asadur Sarafyan'dan başkası değil.

Sarafyan ailesi, 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı topraklarında, Muncusun köyünde mazbut bir yaşam sürdürmektedir. 1894-96 yıllarında Sultan Abdülhamit'in başlattığı Ermenilere yönelik saldırılardan dolayı büyük bir huzursuzluk baş gösterir. Aile çareyi Hamidiye alaylarından kaçmakta bulur. Köyünü terk eden Sarafyan ailesi, saklanmak için dağa çıkarak bir mağaraya sığınır.

Anne Sultan (Çakıcıyan) Sarafyan hamiledir. Asaduru, sığındıkları mağarada, 31 Mayıs 1895'te dünyaya getirir. Felaket günlerinde sütü kesilen Sultan bebeğini emziremez, Asadur gıdasız kalır. Her şeye rağmen, aile bu güç koşullarda hayatta kalmayı başarır ve ortalık yatışınca köyüne geri döner.


Amerika Rüyası
Eğitimine Kayseri Talas'ta başlayan Asadur, İzmir'de yaşayan ablası Mari'nin yanında taşınarak eğitimine burada devam eder. İzmir'e yerleştikten bir süre sonra Asadur'da Amerika'ya gitme arzusu baş gösterir.

Bu seyahat için 50 dolara ihtiyaç vardır. Ablası Mari sayesinde parayı temin eden Asadur, 1914'de hayallerinin ülkesi Amerika'ya ulaşmayı başarır. Bir süre New York şehrindeki Brooklyn semtinde kaldıktan sonra Chicago'ya yerleşir.

Bu arada Anadolu'da 1915 olayları patlak verir. Asadur ve öğretmen ablası Mari dışında aileden hiç kimse bu büyük trajediden sağ kurtulamaz.[Anadolulu Bir Deha]Makine mühendisliğine ilgi

Amerika'da bir yandan dil eğitimi gören Asadur, bir yandan da çeşitli işlerde çalışmaktadır. Kısa bir süre sonra deneme amacıyla kendisiyle bağlantıya geçen Mitchell Motor Company'den bir yetkili, Asadur'un yeteneğini takdir eder ve onu çırak olarak işe alır.

Asadur Sarafyan makine mühendisliğine büyük ilgi duymaktadır. Ancak işe girdiği bu makine üretim tesisinde, genç yeteneğe başlangıçta sadece çizim yaptırırlar. Ardından Tool & Machine Company'de işe başlayan çalışkan genç burada o kadar başarılı olmuştur ki henüz 21 yaşındayken patronu fabrikanın baş mühendislerini işten çıkarır. Asadur Sarafyan, fabrikanın başmühendisliğine terfi eder.

Amerikan ordusu için gizli çalışmalar
Asadur Sarafyan'ın en önemli icadı otomatik araba vitesidir. Teknoloji oldukça ilgi görmüştür. General Motor devreye girer ve otomatik vites ilk olarak otobüslerde kullanılmaya başlar. Asadur'a vitesin devreye girdiği iki katlı otobüsler için 7, tek katlı otobüsler için 3 dolar para ödenir.

Genç mucit, vites üzerindeki çalışmalarını yoğunlaştırır ve bu kez helikopter vitesini keşfeder. Araba vitesinden farklı olarak çalışan bu vites sistemi Borg-Warner tarafından dünyanın en tanınmış helikopter firması Igor Skorsky için uygulanır. Bugün ise tüm helikopterlerde kullanılmaktadır.

Asadur, deniz motorlarındaki geri vites, Amerikan Ordusu için hazırlanan ve M4 ile M6 taşıma araçlarının viteslerinin yanı sıra, yine Amerikan Ordusu için yaptığı ancak gizli tutulan pek çok icada imza atar. Hidrolikle çalışan birçok sistem Amerikan tanklarında kullanılmıştır. Ancak saklı kaldığından bunların hangi buluşlar olduğu tam olarak bilinmiyor.


400'e yakın patenti bulunuyor
Havalı direksiyon, arabalarda kullanılan gaz pompası, araba jantlarını otomatik olarak kesen makine, arabanın kontağı kapatıldığında sönen far sistemi, kaymayı önleyen hidrolik fren sistemi yine Asadur Sarafyan'ın icatlarıdır.Ayrıca Sarafyan'ın, bugün kullanılan tren yolu aletlerinin %70'ini icat ettiğini söylemeden olmaz.

Dünya onu Oscar Banker adlı bir Amerikalı olarak tanıdı, ancak o mütevazılığını hayat boyu yitirmeyen gerçek bir Anadolulu dehadır.


Kaynaklar: Wikipedia, Amerikalı Ermeniler