Փոքր Հայքի քաղաքներէն Արաբկիրը կառուցուած է Վասպուրականէն Սեբաստիա գաղթած հայերու կողմէ, 1021-22-ին: Ան կը գտնուի Մելիտինէէն 70 քիլոմեթր հիւսիս, Եփրատ գետի վտակ Արաբկիրի ափին, Անտիտաւրոսի ստորոտին: Ան հանդիսացած է Սեբաստիոյ նահանգի գաւառներէն մէկուն կեդրոնը, յետոյ մաս կազմած է, յաջորդաբար, Մալաթիոյ եւ Խարբերդի նահանգներուն:

Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին նուիրուած «Արեւմտեան Հայաստանի եւ Կիլիկիոյ յուշամատեաններ»-ու վերահրատարակութեան շարքը կը շարունակուի:

Հերթը եկած է «Պատմութիւն հայոց Արաբկիրի» հատորին, որուն առաջին տպագրութիւնը կատարուած է 1969-ին, Նիւ Եորքի մէջ: Հատորը կազմած եւ երկասիրած է գրող, մտաւորական եւ խմբագիր Անդրանիկ Լ. Փոլատեան:

Վերահրատարակութեան պատասխանատուները, նկատի ունենալով հատորին հսկայական ծաւալը (1510 էջ), յարմար դատած են զայն վերածել երկու հատորի: Առաջին հատորին բովանդակութիւնը կը կազմեն` Արաբկիր անունին ծագումը, Արաբկիրի նահանգը, գաւառը, քաղաքը, բնակչութիւնը եւ վկայութիւններ անոր մասին: Առանձին մասերով կը ներկայացուին Արաբկիրի 15 գիւղերը, տնտեսական կեանքը, ընտանեկան եւ ընկերային բարքերը, երաժշտութիւնը, ժողովրդական բանահիւսութիւնը, գաւառաբարբառը եւ կրօնական-եկեղեցական կեանքը:

Երկրորդ հատորին բովանդակութիւնը կը կազմեն` Արաբկիրի կրթական-մշակութային կեանքը, կուսակցութիւնները Արաբկիրի մէջ, արիւնոտ թուականներ, դէմքեր եւ դէպքեր, Արաբկիրի զաւակները, արաբկիրցիական գաղթօճախներ եւ Արաբկիրի հայրենակցական միութիւնն ու մասնաճիւղերը: Վերջին մասով տրուած է արդի Հայաստանի մէջ Նոր Արաբկիրի հիմնադրութեան պատմութիւնը:

Ինչպէս աւանդութիւն դարձած է, Բ. հատորի աւարտին կը գտնենք տեղանուններու եւ անձնանուններու ցանկ, մատենագիտութիւն, քարտէսներու եւ նկարներու ցանկ:

Այս զոյգ հատորներու վերահրատարակութիւնը կատարուած է ի յիշատակ բնիկ արաբկիրցի Յովհաննէս Ճիէրճեանի (1863-1934): Վերահրատարակութեան խմբագիր` Ժիրայր Դանիէլեան:

«Պամութիւն Հայոց Արաբկիրի»-ի զոյգ հատորներու վերահրատարակութեամբ` «Արեւմտեան Հայաստանի եւ Կիլիկիոյ յուշամատեաններ» շարքով լոյս ընծայուածներուն թիւը հասած կ՛ըլլայ 13-ի:

Եթէ մէկ կողմէ Հայաստանի մէջ 1925-ի նոյեմբերին հիմնադրուած Նոր Արաբկիրը վերակենդանացուց հին Արաբկիրը, միւս կողմէ` այս զոյգ հատորները կու գան դառնալու յուշարձաններ` անմառ պահելու յիշատակը հազարաւոր արաբկիրցի նահատակներու եւ ի սփիւռս աշխարհի ցիրուցան եղած արմատախիլ արաբկիրցիներու:

�