3. yüzyılda yapılan ve Yukarı Mezopotamya’nın ilk üniversitesi konumuna sahip olan Mor Kiryakus Manastırı, şimdi hayvan gübresi deposuna dönüştürülmüş. Kilisede çevre düzenlemesi ve kazı çalışmaları arkeologlarla değil, İş Kur’dan temin edilen geçici işçilerle kazma kürekle yapılıyor.

Batman Merkeze 5 km uzaklıkta Dêra Qêre (Ayrancı) Köyünde bulunan Mor Kiryakus Manastırı, 3. Yüzyılda Hristiyanlık Aleminin ilk döneminden kalan en stratejik manastırlarından biri. Binatlı ovasına hakim bir alanda inşa edilen ve Kêre Dağının siyah bazalt taşı ile yapılan kilise, Yukarı Mezopotamya’nın ilk eğitim manastırı olarak kabul ediliyor.

1915 Ermeni katliamı sırasında Kêre Dağı eteklerinden sürülen Süryanilerden sonra çevrede bulunan Müslümanların yerleşmesiyle tarihi manastır ahır olarak kullanılmaya başlıyor. Şimdi ise, hayvan gübresi deposuna dönüştürülmüş. 3 ayda bir Batman Müze Müdürlüğü temizlik çalışması ile hayvan gübresinden arındırıyor. Diğer taraftan kazı çalışmalarının da olduğu manastırda, İŞ-KUR’dan temin edilen geçici işçilerle “tarih araştırma”sı yapılıyor.

KAZMA KÜREKLE `TARİH ARAŞTIRMASI`

Konu ile ilgili bilgi veren Batman Turizm Derneği Başkanı Emin Bulut, binlerce yıllık tarihi yapıtın İŞ-KUR işçileriyle yapılması tarihe saygısızlık olarak değerlendirdi. Bulut, “Kazı sonucunda hafriyattan kitabeler, taş lahitler, su sağdıçları, su kuyuları gibi benzer mezeme çıkıyor. Sözde bir koruma çalışması yapılıyor. Koruma çalışmasına da bu yıl ara verilmiş. 3 ayda bir İŞKUR’dan alınan geçici işçilerle temizliği yapılmaktadır oysa bunun tamamen Arkeologlar, bilim adamları tarafından ve çok yetkin insanlar tarafından kazı yapılması gerekmektedir. Ancak Batman Müze Müdürlüğü çok saçma sapan kazma kürekle kazı yapılmaktadır. Dünyanın en önemli inanç mabetlerine bir hakarettir. Hatta manastırı tel örgülerle kafese dönüştürmesi ayrıca bir saygısızlıktır. Yetkililere yaptığımız yazılı ve sözlü uyarılarımız dikkate alınmıyor” dedi.

Mor Kiryakus Manastırı isminin 3. Papa’dan aldığına dikkat çeken Bulut, “Ortadoğu ve Batı ülkelerinde bulunan Süryani alemi ya da Hristiyan aleminin en önemli üniversite olması bu manastırda birçok rahip, rahibe, din adamlarını, azizler yetiştirmiş. Mor Kiryakus ismini de 3. Papa’dan alıyor. Vatikan arşivlerinde 3. Papa ismi Mor Kiryakus’tur.”

YILDIZLI KUBBENİN MEZOPOTAMYA’DAKİ TEK ÖRNEĞİ

Mor Kiryakus Manastırının ibadethane bölümünde yıldızlı kubbesinin Hz. Davut yıldızından esinlendiği ve son yüzyılın sembol kubbesi konumunu taşıdığını ifade eden Bulut, şöyle konuştu:

“Burası 100 yıl önce terk edilmiş ve çok önemli altın kaplama çanı vardı. Şu an çan ve eski İnciller Mardin Deyrul-zaferan Manastırında bulunmaktadır. Mardin, Hasankeyf, Bitlis ve Van bölgesinin merkezi manastırı maalesef bir süre öncesine kadar ahır olarak kullanıyordu. Köylülerin bilinçsiz olmasını anlayabiliriz. En az Hasankeyf kadar, Deyrul-zaferan kadar turist çekmesi gerekiyor. İnanç turizmi konusunda muazzam bir destinasyon bulunmaktadır. Yıldızlı kubbesi son yüz yılın ayakta kalan sembol kubbesidir. Bu yapının Mezopotamya’da tek örneği Mor Kiryakus Manastırında bulunmaktadır” diye konuştu.