Esendere beldesinde Yediveren (Êlê) Mahallesi`ndeki 1600 yıllık kilise gerçek sahiplerini bekliyor. Bölgedeki yurttaşlardan İslam Yemen, "Bizler imkanlarımız dahilinde korumaya çalışıyoruz; ancak bu yetmez. Yetkililerden bu kiliseyi restore etmelerini istiyoruz. Bugüne kadar hiçbir yetkilinin gelip inceleme yaptığını hatırlamıyorum" dedi.

Yüksekova`nın Esendere beldesinin Yediveren (Êlé) Mahallesi`nde 1600 yıllık Déra Êlé Kilisesi, yüzyıllardır ayakta kalmayı başardı. Yüksekova`ya 50, Esendere`ye 95 kilometre uzakta olan Déra Êlé Ermeni Kilisesi`nin 1600 yıl önce inşa edildiği belirtiliyor. Bunca yıl içerisinde kilisede çeşitli kazılar yapılıp, etrafındaki taştan duvar yıkılırken, yapı sağlam bir şekilde duruyor. Kilisede bir ayin salonu, keşiş odası ve evlendirme odalarından oluşan 3 oda bulunuyor. Kilisenin 500 metre ilerisinde ve İran sınırında bulunan şelale bölgeye ayrı bir güzellik katıyor. Kilise ile şelale arasında birçok mağara bulunuyor. Mağaraların girişinde ve taşlar üzerinde haç, çeşitli hayvan ve harf işaretleri yer alıyor. Bölge halkı, bu işaretlerin olası hazine işaretleri olabileceği sanarak, mağaralarda kazılar yapmış.

1915 yılında terk edildi

Çeşitli dünya savaşlarına tanıklık yapan Déra Êlé, 1915 yılında terk edildi. Kilisenin 150 kiloluk çanı ise çalındı. Kilisenin ilerisinde Ermeniler`in yerleşim yeri olan Bajirge Emrikê alanında oturan Ermenilerin bir kısmının İran`a bir kısmı ise Rusya`ya göç etmiş. Yerleşim yeri olan Bajêrge Emrikê alanı sonraki tarihlerde yıkılır ve sonraki yıllarda çevredeki köyler tarafından yayla olarak kullanılır. Ancak son 20 yıl, çatışmalardan dolayı bu bölge yasak bölge ilan edilir. Yediveren köyü 1994 yılında devlet tarafından boşaltılır.

`Kültürlerini burada bırakanlar gelsinler`

12 Eylül 1980 darbesiyle birlikte Ermeni tarihini ortadan kaldırmak amacıyla çevrede bulunan birçok kilise ve yerleşim yerinin yıkıldığı; ancak Yediveren`e araç yolu olmadığı için Déra Êlé Kilisesi`nin yıkılmadığını söyleyen köy sakini İslam Yemen, "Bölgede yoğunluklu bir kültür zenginliği var. Ermeni tarihini katletmek isteyenlere rağmen bölge insanı bu tarihe sahip çıktı. Kültürlerini burada bırakanlar, gelsinler kültürlerine sahip çıksınlar" dedi.
Tarihi kilisenin zaman içerisinde hasar görmesine rağmen halen ayakta olduğunu belirten Yemen, şunları ifade etti: "Bizler imkanlarımız dahilinde korumaya çalışıyoruz; ancak bu yetmez. Yetkililerden bu kiliseyi restore etmelerini istiyoruz. Bugüne kadar hiçbir yetkilinin gelip inceleme yaptığını hatırlamıyorum. Belki Haberleri bile yoktur, böyle bir kiliseden. Örnek bir mimariye sahip olmasından dolayı halen dimdik ayakta kalmıştır. Damı ve duvarları sağlam. Şuana kadar sadece bir kez turistler gelip ziyaret etti. Eğer güzel bir şekilde restorasyonu ve tanıtımı yapılırsa turizm açısında daha fazla ilgi göreceğine inanıyoruz. Hatta burada yaşayanların torunları gelip, burada bu kiliseye sahip çıkabilirler."