Columbia Üniversitesi İnsan Hakları Enstitüsü Direktörü ve Türkiye – Ermenistan Uzlaşma Komisyonu Başkanı ünlü akademisyen David L. Phillips, Türkiye - Ermenistan Protokülü`nün "Diplomatik Tarihi"ni anlattı. Protokolün uygulanması için hala fırsat olduğunu ifade eden Phillips, iki ülke arasında tarihten gelen anlaşmazlıkların geride bırakılması çağrısında bulunurken, 1915 olayları için de "Dersim" formülünü önerdi.

Geçen ay “Türkiye – Ermenistan Protokolünün Tarihçesi” isimli kitabını yayınlayan Phillips, Columbia Üniversitesi School of International and Public Affairs`te, iki ülke arasındaki diplomatik tarihi anlattı. Dar kapsamlı tutulan toplantıya ağırlıklı olarak akademisyenler katıldı.

Her yıl Nisan ayında olduğu gibi 1915 olaylarının bu yıl da Beyaz Saray`ın "Soykırım" ifadesini kullanıp kullanmayacağına odaklandığını anımsatan Phillips, bu tartışmadan ziyade, iki ülke arasındaki ilişkilerin bir an önce normalleşmeye geçmesinin önemine işaret etti.

Phillips, kendisinin başkanlığında kurulan Uzlaştırma Komisyonu`nun, Türkiye-Ermenistan diplomatik ilişkilerinin normalleşmesine dair büyük çabalar sarfetmesine rağmen bir sonuç alınamasından yakındı. ABD`nin arabulucuğunda İsviçre`de 2009`da iki ülke arasında imzalanan protokolün parlamentoların gündemine getirilmediğini hatırlatan Phillips, bu duruma yol açan iç ve dış etmenleri sıraladı. Phillips, Azerbaycan`ın bu süreçte protokollere karşı etkili bir rol oynadığını ve Türkiye`nin ekonomik kaygılara kapıldığını kaydetti.

Phillips, sürecin olumlu sonuçlanmamasına rağmen Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan`ın Futbol diplomasisini son derece olumlu bulduğunu belirterek, iki lideri de "sürecin kahramanı" olarak niteledi.

Türkiye toplumunun Hrant Dink cinayetinin ardından Ermeniler`e bakışında önemli bir değişiklik meydana geldiğine dikkat çeken Phillips, Başbakan Erdoğan`ın, Türkiye`deki kaçak Ermeni işçileri sınırdışı etme kozunu ileri sürmesinin de Ermeni toplumunun tepkisini çektiğini söyledi.

Çözüm yolunda henüz fırsatların bulunduğunu ve bu yüzden iyimserliğini korumak istediğini ifade eden Phillips, Başbakan Erdoğan`ın "soykırım" ifadesini kullanmadan Dersim Katliamı`nda öldürülen Kürtler için yaptığı gibi özür dilemesi halinde çözüm için yeni kapıların aralanacağı çağrısında bulundu.

Phillips, Türkiye`nin, sorunu tarihçilere havale etme ve çözümü Beyaz Saray`dan bekleme politikalarını doğru bulmadığını da kaydetti. Phillips, sivil toplumun da iki ülke ilişkilerinin normalleşmesinde etkili rol oynaması gerektiğini dile getirdi.

“Diplomatic History: The Turkey – Armenia Protocols (Diplomatik Tarihçe: Türkiye – Ermenie Protokolü” isimli kitap, Columbia Üniversitesi İnsan Hakları Enstitüsü ve Harvard Kenedy School The Future of Diplomacy Project tarafından yayınlandı.

Son yıllarda iki ülke arasında yaşanan yoğun diplomasi trafiğini ele alan 130 sayfalık kitapta, Osmanlı’da Ermeniler, Ermeni soykırım tartışmaları, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin tarihçesi, uluslararası aktörlerin rolü, Türkiye’deki siyasi dönüşüm süreci, Ermenistan’da siyasi durum, Azerbaycan – Ermenistan ilişkileri, 2007’de öldürülen Agos Genel Yayın Yönetmeni Ermeni gazeteci Hrant Dink cinayeti, Ergenekon davasının seyri, Taraf gazetesinin bu süreçte aldığı rol, Türkiye – Ermenistan arasında 10 Ekim 2009’da imzalanan Protokol ve Ermenistan - Türkiye Uzlaşma Komisyonu’nun kuruluş süreci ile çalışmaları, Azerbaycan’ın tepkisi, gelecekteki kötümser olasılıklar, sessiz diplomasi, sivil toplumun rolü, son dönemdeki gelişmeler ve gelecekteki olasılıklar yer alıyor.

David L. Phillips, 2007 ve 2009 yıllarında Atlantic Council çalışmaları kapsamında Kürt meselesi ile ilgili yazdığı raporlarla Türkiye’de uzun süre gündemde yer almıştı. Dönemin CHP lideri Deniz Baykal, hükümetin Phillips’in yazdığı raporlarla Kürt meselesinin çözümü için “demokratik açılımı” başlattığını iddia etmişti. Hükümet yetkilileri ise iddiaları reddederek, açılım sürecinin Phillips’in değil, kendi fikirleri olduğunu açıklamıştı.

David L. Phillips, halen Columbia Üniversitesi İnsan Hakları Enstitüsü ve Barışın İnşası Programı’nın direktörlüğünü yapıyor. Harvard Kenedy School The Future of Diplomacy Project’te de görev alan Phillips, birçok üniversitede benzer görevlerde bulundu. Phillips’in, Asya, Ortadoğu ve Türkiye konularında çok sayıda kitabı, raporu ve makalesi bulunuyor. Phillips, bu çalışmalarıyla ABD dış politikasında etkili olmakla tanınıyor.