Kafkasya'da doğu ve batı sınır kapılarının kapalı olmasından dolayı bölgenin ekonomi, enerji, ticaret ve kalkınma projelerinden faydalanamayan Ermenistan,kuzey komşusu Gürcistan ile ilişkilerini normal seyirde devam ettirmekte ancak Gürcistan içerisinde bulunan ve Gürcistan için bir tehdit unsuru olma yolunda ilerleyen Ermenilere yönelik tavırlarında yumuşama göstermemektedir. Bağımsızlığını ilan ettiği tarihten bu yana toprak bütünlüğünü koruyamama sorunu yaşayan Gürcistan; Acaristan, Güney Osetya ve Abhazya gibi sorunlarla birlikte Ermenistan sınırındaki Cavaheti bölgesiyle ilgili de çeşitli sıkıntılar yaşamaktadır.
Gürcistan'daki toplam nüfusun yüzde 8’ini oluşturan Ermenilerin çoğunluğu Cavaheti bölgesinde ikamet etmektedir. Bölgenin asıl ahalisi olan Ahıska Türklerinin Josef Stalin döneminde başka bölgelere göç ettirilmesinden dolayı bölge nüfusundaki değişiklikler bugünkü durumu meydana getirmiştir. Stalin’in göç ettirme ve yer değiştirme politikalarından payını alan Gürcistan da, aynı kaderi paylaşan diğer Kafkasya bölgeleri gibi pek çok sorunla karşı karşıyadır.

Ahıska Türklerinin geri dönüşünü sağlayacak olan bürokratik işlemler bugün dondurulmuş vaziyet olarak durumunu korumaktadır. Bununla birlikte bölgedeki Ermeni nüfusun Gürcistan'a yönelik olumsuz etkileri son dönemlerde daha da artmıştır. En son Gürcistan’da 30 Mayıs 2010 tarihinde gerçekleşen yerel seçimlerde Cavaheti Ermenilerinin durumu ile ilgili olarak çeşitli örgütler seçimlerin adil bir şekilde gerçekleştirilmediğini ve bu bölge halkının kendi kendisini temsil etme hakkına sahip olması gerektiğini dile getirmişlerdir. Siyasi zemine yöneltilen bu eleştirilerin arka planında Sovyetler Birliği sonrasında yaşanan tarih, kültür ve siyaset konularından doğan talepler yer almaktadır.

Nüfus çoğunluğunun Ermeni olmasından dolayı bölge üzerinde çeşitli haklar iddia eden Ermenilerin söylemleri şunlardır:

- Gürcistan yönetimi bu bölgede yaşayan etnik gruplara ayrımcılık yapmaktadır,
- Bölgedeki ekonomik, sosyal ve kültürel yapı Gürcistan'ın diğer bölgelerinden daha yetersizdir,
- Bölgenin kültürel ve siyasal özerklik statüsü kazandırmak üzere mevcut konumu tartışmaya açılmalıdır.

Son yıllara kadar Ahılkelek'te bulunan Rus askeri üssü Ermeniler için büyük önem arz etmiştir. Burada istihdam edilen Ermenilerin ülke ve bölge güvenliğini tehdit edeceğini düşünen Gürcistan yönetimi, burada bir Rus etkisinin yer almasından da son derece rahatsızdı. İçinde bulunduğu durum itibariyle komşu devletler üzerinden ihtiyaçlarını karşılayan Ermenistan da Gürcistan dahilinde kendi lehine varlık gösteren unsurların yer almasını iyimser havayla karşılamaktadır. Önceki yıllarda Birleşik Cavakh hareketinin Gürcistan meclisine gönderdiği mektupta bahsi geçen taleplerle ilgili ifadeler yer almaktadır. Mektupta; Rus üssünün kapatılmaması gerektiği, Gürcistan'ın sözde Ermeni soykırımını tanıması, Ermeni okullarında Ermeni tarihinin okutulması yönündeki yasağın kaldırılması konularına değinilmiştir. Rusya desteğinin varlığı ve kültürel konulardaki taleplerin getireceği yeni istekler bölge Ermenilerinin Ermenistan desteği ile konumunu sağlamlaştırması sonucunu doğuracağı aşikardır. Özellikle Ahıska Türklerinin dağınık halde yaşamaları ve bölgeye geri dönüşleriyle ilgili mevcut engellerin var olması, içinde bulunulan süreçte daha aktif propagandalara ihtiyaç vardır.

Bu hafta Gürcistan Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili’nin Paris’e gerçekleştirdiği ziyaret de bölge Ermenilerinin hareketlenmesine sebep olmuştur. Fransa’da bulunan Yerkir Örgütü Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’e talepleriyle ilgili bir mektup ileterek mevcut durumun düzeltilmesi ve Fransa’nın Gürcistan’a Cavaheti Ermenilerine yönelik politikalarında yumuşama çağrısı yapması isteğinde bulunmuştur.(1) Buna ek olarak siyasi figür Vahagn Çakalyan’ın Gürcistan tarafından verilen 10 yıllık mahkumiyetinin sona erdirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Bölge Ermenilerinin taleplerinin gerçekleştirilmesi için kısa sürede kurduğu ve faaliyetlerini sürdürdüğü kuruluşlar Diplomatik Gözlem'de şu şekilde sıralanmaktadır(2) : Ermenice gazeteler, Ermeni kiliseleri, Kiliseler Şurası, Gürcistan Ermeniler Birliği, Acaristan Ermenileri Birliği, Gürcistan Ermeni Örgütleri Birliği, Gürcistan Ermeni Kiliseleri Birliği, Tiflis Ermeni İcması, Gürcistan Ermeni Kadınları Şurası, Paros Ermeni Kadınları Teşkilatı, Gürcistan Ermeni Gençleri Teşkilatı, Gürcistan Ermenileri Hıristiyan Demokrat Hareketi, Sarl Anzavur Teşkilatı, Sayat Nova Ermeni Medeniyet Merkezi, Cavakh Ermeni Milli Sosyal Siyasi Hareketi, Vırk Ermeni Milli Partisi, Ovanes Tumanyan Fonu, Gürcistan Ermeni Ressamlar Birliği, Vurnatun Gürcistan-Ermeni Yazarlar Birliği, Gürcistan Ermeni Kabiliyetleri Teşkilatı, Gürcistan Ermeni Devlet Dram Tiyatrosu bunlardan en etkin olanlarıdır.

Güçlü teşkilatçılık faaliyetleriyle taleplerini gerçekleştirmeyi hedefleyen Ermeniler, gerçekleştirilen seçimler sonrasında talepleriyle ilgili bir kısım taviz almayı başarmışlardır. Gürcistan’ın Erivan’daki Büyükelçisi Grigol Tabatadze, Gürcistan Eğitim Bakanlığı’ndaki okul kitaplarının en kısa zamanda Ermeniceye çevrileceğini ve bunların Ermenistan’da bastırılarak bölgedeki 144 Ermeni okuluna dağıtılacağını belirtmiştir.

Ermenistan'ın bölgeyle ilgili yayılmacı iddialarını şu an için konuşmak erken olabilir. Ancak Gürcistan'da Ermeni açılımı konusunda ısrar eden Erivan'ın geçtiğimiz yıl sergilediği tavır son derece şaşırtıcı olmuştur. Erivan bölgede yıllardır etkinlik göstermeye çalışan Ermenilerle ilgili olarak; Ermenicenin bölgenin resmi dili olması ve Ermeni kilisenin devlet kayıtlarına alınması isteği ek bir açıklamayla Tiflis'e ulaştırılmıştır. Bunu takiben Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan'ın, "Gürcistan'daki Ermenilerin, entegrasyon sürecinde asimilasyona uğramamalarına yardımcı olmalıyız" açıklamasını kendisine güvenen bir Ermenistan olarak Türkiye'nin Ermeni açılımını müteakiben yapması son gelişmeler hakkında bilgi verici mahiyettedir.