ABD'deki Ermeniler, 1915 olaylarında yitirdikleri mülkleri, toprakları ve banka mevduatlarıyla bazı müzelerdeki dini ve tarihi eserler için Türkiye, Merkez Bankası ve Ziraat Bankası'na karşı tazminat davası açtı. Türkiye ilk kez doğrudan davalı konumuna düşerken, tazminat bedeli milyarlarca doları bulabilir

ABD’de Ermeniler, 1915 olaylarında mülklerine el konulduğu iddia edilenlerin varislerine tazminat verilmesi talebiyle Türkiye devleti, Merkez Bankası ve Ziraat Bankası’na dava açtı. Dava, ABD’de Ermeniler’in en yoğun yaşadığı yerlerden birisi olan Kaliforniya eyaletindeki Los Angeles kentinde, Garbis Davouyan ile Hrayr Turabian adlı iki hukukçu adına açıldı. ‘Uluslararası hukuk ve insan hakları ihlali ile haksız kazanç’ iddialarında bulunulan davada, Ermenilerden alındığı öne sürülen toprak, bina, işyeri, banka mevduatı, mülk ‘paha biçilemez’ diye nitelenirken, şu sırada Türkiye’deki bazı müzelerde bulunan bazı dini ve tarihi eserler için tazminat isteniyor.

Amaç ‘kolektif dava’
Davacıların avukatı Mark Geragos, Türkiye’nin 1915 olaylarına dair ilk kez doğrudan davalı konumuna düştüğünü söylerken, “Tüm avukatlar, 1915 olaylarında ölen ve yahut da kaçanların yakınları. Bu bizim için davaya ayrı bir acı anlam katıyor” dedi. Avukat Brian Kabateck, ‘kolektif dava’ statüsü istediklerini belirtip, bu yüzden davanın üç yıl sürebileceğini söyledi. Davada, 1915 olaylarında 1 milyondan fazla Ermeni’nin göçe zorlandığı ve katledildiği iddia ediliyor. Ayrıca, Türk devletinin, ‘mülk sahiplerine iade edilene dek ele geçirilen varlıklara ait mülklerin idaresi ile kira ve satış gelirlerinin toplanması ve emanet hesaplarına yatırılmasını kabul etse de bu mülklere ve bunlardan sağlanan gelire el koyduğu’ öne sürülüyor. Davacılar bunların kayıtlarının hâlâ durduğuna inandıklarını belirtip bu hesaplardaki milyarlarca doları’ istiyor.
Davayla ilgili Türkiye’nin Los Angeles başkonsolosluğuna bırakılan mesaja yanıt verilmediği, Merkez Bankası ve Ziraat Bankası’na atılan e-postaların da yanıtsız bırakıldığı kaydedildi.

Avukat Yanikiyan tanıdık
Türkiye’nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar’ı 1973’te öldüren ABD’li Gurgen (Karakin) Yanikiyan’ın da avukatlığını yapan Geragos, tanıdık bir isim. Yanikiyan, Abdülhamit’e ait bir tabloyu Türkiye’ye armağan etmek istediğini belirterek, Baydar ve konsolos Bahadır Demir’i Santa Barbara’daki Baltimore Oteli’ne davet edip öldürmüştü. Müebbet hapse çarptırılan Yanikiyan, 1984’te af ile bırakıldıktan kısa süre sonra öldü. Bu olay Türk diplomatlara cinayetler zincirini tetikledi.
Kaliforniya eyalet meclisi 2000’de 1915 olaylarını ‘soykırım’ olarak tanadığı yasayla ölenlerin varislerinin hayat sigortası şirketlerine dava açarak ödeme talep etmelerine imkân vermişti. Ama geçen yıl Kaliforniya Federal Temyiz Mahkemesi, yasayı 1915 olaylarını ‘soykırım’ diye nitelemeyen ABD dış politikasıyla çelişki yarattığına hükmedip iptal etmişti. Yine de Ermeniler, Fransız sigorta şirketi AXA ile New York Life Insurance’tan yaklaşık 40 milyon dolarlık tazminat almayı başardı