Komşularımız İran ile Ermenistan arasındaki ilişkiler gelişiyor, çeşitleniyor ve güçleniyor. İki ülke liderler ve bakanlar seviyesinde çok sık bir araya geliyorlar.

Nitekim, bu çerçevede bu yazıyı yazdığımız gün Ermenistan Savunma Bakanı Seyran Oganyan, beraberindeki heyetle Tahran'ı ziyaret ediyordu. Bugün de devam edecek ziyaretinde Oganyan'ın İran liderleri ile görüşmesi, hem bölgesel hem de diğer gelişmeleri ele alması bekleniyordu. Bu vesileyle ziyareti haber veren ajanslar iki ülkenin uzun yıllardır devam etmekte olan 'stratejik ortaklık' çerçevesi içinde hareket ettiklerini belirtiyorlar.

Oganyan'ın ziyareti elbette askerî, güvenlik ve stratejik ortaklık konularını kapsayacak. Ancak bu elbette iki ülke ilişkilerinin sadece bir yönü; muhtemelen de çok fazla önemli olmayan yönü...

Esasen ikili ilişkilerin önemli kısmı ticaret, turizm, ulaşım ve özellikle de enerjialanlarında gelişmeye devam ediyor. Nitekim, Ermenistan Enerji Bakanı Armen Movsisyan geçen çarşamba günü yaptığı açıklamada Aras Nehri üzerinde üçüncü hidroelektrik santralını,İran petrol ürünlerini Ermenistan'a ulaştıracak bir boru hattını ve bir yüksek gerilim hattını bu yıl inşaya başlayacaklarını ilan etmişti.

350 milyon dolarlık maliyetli hidroelektrik santral 140 megawat gücünde olacak ve İranlı şirketler tarafından inşa edilecek. Ermenistan santral maliyetinin yarısını İran'a zaman içinde satacağı elektrik ile ödeyecek. 180 milyon dolara mal olacak petrol botu hattı ise ortaklaşa finanse edilecek. Bu hat sayesinde Ermenistan, petrol ürünlerini dünya fiyatlarının altında satın alabilecek. Planlanan yüksek gerilim hattının inşasına ise yaklaşık bir ay içinde başlanacak ve hat 18 ayda bitirilecek. Bu hatla iki ülkenin elektrik iletim şebekeleri birleşecek. Yani 'enterkonekt' olacaklar.

Ulaşımda işbirliğine gelince; bu konu mart ayında Erivan'ı ziyaret eden İran Dışişleri Bakanı Muttaki'nin ziyaretinde enine boyuna ele alınmıştı. Bunlar, iki ülke arasında doğrudan demiryolu bağlantısını sağlayacak yeni demiryolu ve Güney-Kuzey hattı denen yeni karayolununinşasını gerçekleştirmeye çalışan önemli projelerdi.

Bunlardan ilki olan demiryolu projesi çok önemli bir bölgesel proje özelliğine sahip bulunuyor. Yapılan planlamalara göre, demiryolunun toplam 470 kilometresinin 410 kilometresi Ermenistan'ı boydan boya kat edecek. Geriye kalan 60 kilometre de İran'da yapılacak ve İran bunu kendi mali imkânlarıyla gerçekleştirecek.

Üç aşamalı olarak düşünülen demiryolu projesinin birinci aşaması fizibilite çalışmaları (1,5 yıl alacak), ikincisi güzergâh tespiti ve üçüncüsü harita çalışmaları (bunun da 1,5 yıl sürmesi bekleniyor). Nihai aşama olan yapım aşamasının ise 3-4 yıl alacağı tahmin ediliyor. Buna göre, demiryolunun 5 yıl içinde tamamlanması bekleniyor.

Demiryolunun malî portresine gelince; yaklaşık 2 milyar dolara mal olacağı hesaplanıyor. Kredi çalışmaları Dünya Bankası ve Asya Kalkınma Bankası ile halen yürütülmekte olan projeye Rusya'nın da ilgi gösterdiği ve muhtemelen bu konuda yatırım yapmayı düşündüğü de söyleniyor. Asya Kalkınma Bankası'nın projenin yakında başlayacak fizibilite çalışması için bir milyon dolar tahsis ettiği bildiriliyor. İki ülke arasında gelişmekte olan ilişkilerin önemli bir işareti olan ve bittiğinde bölgesel jeopolitiği önemli ölçüde etkileyecek olan demiryolu projesinde birkaç ay önceki durum böyleydi.Son gelişmelerde de Ermenistan'ın finansman için Rusya ve Çin ile görüşmekte olduğu, Çin'in projeye 1 milyar dolar sağlayacağı tahmini yapılıyordu.

Karayolu projesi ise halen tasarı aşamasında bulunuyor. 2017 yılına kadar hayata geçmesi planlanan bu yol Ermenistan'ın kuzeyindeki Bavra ile güneyindeki Megri'yi birleştirecek. Bu yol daha sonra Bavra'dan Gürcistan'ın Batum Limanı'na uzanacak. Tabii bu arada yol aynı zamanda İran'a da bağlanacak ve böylece İran'ın Basra Körfezi limanları ile Karadeniz'deki Gürcü limanlarını da birleştirecek. Bu proje işte böylesine önemli bir proje...

İran-Ermenistan ilişkileri, anlattığımız bu projelerle gittikçe gelişiyor, önemli boyutlar kazanıyor. Bunları bizim de bilmemiz gerekiyor velhasıl. Bildirmek de bana düşüyor galiba...