Napolyon Bonapart’ın Tahttan Feragat Mektubu Yerevan’da (Erivan)

Bugün ilginç bir konu ile siz değerli takipçilerimizin huzurundayız… Tarihin en popüler imparatorlarından birisi Napolyon Bonapart’tır –Napoléon Bonaparte-.

15 Ağustos 1769 tarihinde Korsika’da doğdu ve 5 Mayıs 1821’de öldü. 1804-1814 arasında Fransız İmparatoru olarak tahta çıktı. 1814’de yakalanıp Elba adasına sürgüne gönderilmesine karar verilen Napolyon, bu sürgüne gitmektense yanında taşıdığı zehirli hapı yutarak intihar etmek istemişti. Ancak uzun süredir yanında olan hap etkisini yitirmişti. Elba adasından kaçıp, tekrar Fransa’ya döndü. 1815’te tekrar tahta çıktı, son yenilgisine kadar tüm Avrupa kıtasının hakimiyetini ele geçirdi. En son İngiliz ve Prusya ordusu Waterloo’da kendisini büyük bir yenilgiye uğrattı.

İmparator’un Fransa ve İtalya tahtından feragat ettiğine dair mektubun Ermenistan’da bulunduğuna dair Newspress Ermeni haber sitesinde bulunan yazıyı sizler için Türkçe’ye çevirdik.

Napolyon’un Feragat Belgesi Yerevan’da (Erivan’da) korunuyor. Yerevan’a bu belge nasıl ulaştı? Belgede neler yazıyor?

Uluslararası tarihin en karizmatik insanlarından biri, Napolyon Bonapart’ın hayatını ve biyografisi sayfalarını karıştırdığımızda, çok acı, dramatik ve trajik sayfalara rastlıyoruz. Uçlarda, ağır şartlarda yaşamıştır. Gün içinde sadece bir kere yemek yerdi. Matematiği çok severdi ve büyük başarılara ulaşmıştı, fakat paralelinde humanizmi seviyor ve zorlanıyordu. Napolyon hakkında sonsuz konuşulabilir ve bu sonu olmayan hikayeler ilgi çekici ve eğiticidir.

Fakat hayatının en dramatik ve trajedik olayı 1814 yılındaki feragatı, zehirle intiharı denemesi ve sürülmesidir.

Napolyon’un feragat mektubunun Yerevan’da saklandığını çok az kişi bilir. Ne kadar da bu mektubun Yerevan ulaşmış olabileceği, efsanevi gözükse de, şüphe götürmez (değişmez) bir gerçekliktir. Bu mektup Yeğişe Çarents’in ismine kurulmuş edebiyat ve sanat müzesinde bulunmaktadır. Feragat mektubu hakkında çok fazla bilgi bulunmuyor, fakat edebiyatsever, Armenolog Ardzvi Pakhçinyan’ın “Napolyon Bonapart ve Ermeniler” kitabında şu ayrıntı incelersek, farkına varır ve feragat mektubunda neler yazdığını ve Yerevan’a nasıl ulaştığını duyarız.

Napolyon Bonapart’ın Tahttan Feragat Mektubunda Yazanlar

Devrimci devletlerin, İmparator’un Avrupa’da barışın sağlanması için tek engel olduğu iletilirler. Daha sonra ise İmparator, yeminine sadık olarak, kendi ve evlatlarının Fransa ve İtalya tahtını bıraktığını (feragat ettiğini) bildirir. Fransa adına, hayatı da dahil, yapamayacağı hiç bir fedakarlığın olamayacağını söyler.
(Ardzvi Pakhçinyan’ın “Napolyon Bonapart ve Ermeniler” , Yerevan -Erivan- 2003, sayfa 100)

Mektubu, Yerevan’daki edebiyat ve sanat müzesine Ermeni müzikolog Vasili Gorkanov, 1930 tarihinde teslim eder. Bu mektup haricinde, satın aldığı ve topladığı, başka ünlülerin de mektupları ve belgeleri de vardır. Aynı müzede Mozart’ın ve Haydn’ın da belgeleri bulunmaktadır. Fakat belgelerin Ermenistan’a nasıl ulaştığı merak konusudur. Bu konuda da yine A. Pakhçinyan’ın kitabından öğreniyoruz (duyuyoruz).

Belgeler Ermenistan’a Nasıl Geldi?
Vasili Tavitoviç Gorkanov’ın şahitliğiyle, 1. Napolyon’un tahttan feragat etmesi hakkında müsvette belgesi 1. Nikolay’ın kişisel arşivinden, ölümünden sonra emir subayı General Asdafyev’in eline geçmiştir. General Asdafyev’den de aristokrat çocuğuna geçmiştir. Çocuğu, Tiflis’te mektubu kitapsever İşhan Arkudinsk’e alması için teklif etmiştir. Son olarak o da V. T. Gorkanov’a göndermiştir.
Gorkanov o dönem, Paris, Berlin, Leipzig, Moskova ve Petersburg’ta elyazısı toplayan (koleksiyoner) olarak tanınıyordu.
(Ardzvi Pakhçinyan’ın “Napolyon Bonapart ve Ermeniler” , Yerevan -Erivan- 2003, sayfa 104)

Ermenistan’da bu feragat mektubundan başka Napolyon Bonapart’a ait birkaç belge daha bulunmakta. Fakat bu belgeler içerisinde, değer açısından ilk sırada “Krallıktan Feragat Mektubu” yer almakta.

Çeviren : Ardziv Makriküği