Insanin en temel ihtiyaclari arasinda bulunan beslenme; dini dili irki inanci ne olursa olsun dunya uzerindeki herkesin ortak eylemi olarak nitelendirilebilir. Bu ortak eylem paylasimin ve bir arada bulunmanin verdigi gucun anahtarini da elinde tutar adeta. Ister cekirdek ister buyuk aile olsun herkesin bir araya toplanmasina dertlerin ya da sorunlarin mutluluklarin ya da huzunlerin bir masanin etrafinda paylasilmasina aracilik eder. Disaridaki yasama dahil olma zorunlulugunun bulunmadigi pazar gunleri kahvalti sofralarindan bir turlu kalkmak istemeyisimizin temelinde de bu paylasim yatmaz mi zaten... Bireysel yasantimiza boylesi bir etki yapan yemek toplumsal hayatta da belli bir kulturun yaratilmasinda onemli rol oynar. Gecmisten bugune gelen yemeklerle olusan bu kultur toplumlarin damak zevkinin yani sira yasama bicimleriyle ilgili de ipuclari sunar. Nasil mi? Mutfaga girip buzdolabimizi actigimizda karsilastigimiz tablo yasam kulturumuzun bir kismina tutulan ayna gibidir. Hazir gidalarin mi yoksa tencere yemeklerinin mi agirlikta oldugu; Turk mutfagini mi yoksa dunya yemeklerini mi tercih ettigimiz gorunur bu aynadan. Ozellikle son yillarda soz konusu aynaya bakarak topluma dair bir yorum yapmak gerektiginde ise su sonuca variriz; Damak zevkimiz degisiyor. Iste bu sonuctan yola cikan yemek uzmani Sahrap Soysal ucuncu kitabinin alt basligini Turklerin Degisen Damak Tadi olarak belirlemis. Ust baslik ise sevginin yolunun mideden gectigine dair gonderme yapar nitelikte: Sevgilim Aksama Ne Pisirdin? Sevdiklerine yemek yapmak isteyen genclerin Biz manti veya dolma yapamiyoruz. Turk mutfagindan esintiler tasiyan yemekleri seviyoruz ama Cin Japon ve Hint mutfagini karsi degiliz. Ne yapalim? sorusu ve bu soruyla birlikte gelen talep dogrultusunda tabir-i caiz ise kollari sivayan Soysal Sevgilim Aksama Ne Pisirdin? ini hazirlamis. Kendini yemek uzmanindan ziyade yemekci olarak tanimlayan Sahrap Soysal yemege biraz olsun duskun olanlarin yakindan tanidigi bir isim. Televizyonda yaptigi programlarin gazete ve dergi yazilarinin yani sira Bir Yemek Masali ve Anne Ben Aciktim adlarini tasiyan iki kitabi daha var. Birbirinden bagimsiz uc kitabin ortak ozelligi her birinin belli bir konseptle kaleme alinmasi. Sahrap Soysal imzali ilk kitap olan Bir Yemek Masali 38 kentin kendine ozgu yemeklerinden olusuyor. Neler yok ki bu kitapta; Sivas in helle asi Osmaniye nin toga corbasi Antakya nin zahter salatasi Elazig in patlican pilezezi ve pirpirim asi... Soysal Anadolu dayken basindan gecenleri de katarak zenginlestirmis kitabini. Bu zenginlige bir de yoresel mutfak objeleri katilinca Bir Yemek Masali nin 2004 yilinda Isvec te Dunyanin En Iyi Yemek Kitasi Gourmand Odulu nu kazanmasina sasmamak gerek. Ikinci kitabi Anne Ben Aciktim in yazim hikâyesi de bir hayli ilginc. 40 yasindan sonra bir kez daha anne olmak isteyen ve iki erkek cocuk (ikiz) dunyaya getiren Soysal cocuklarina pisirdigi yemekler hafizasinda tazeligini korurken gecmis bilgisayarin basina. Turk yemek kulturunden uzaklasmadan 0-6 yas cocuklarin fiziksel ve zihinsel gelisimi icin gerekli besin ogelerinin bulundugu bu kitap ozellikle genc annelerin oldukca ilgisini cekmis. Yemek ve kultur iliskisi Bence yemekler kulturun olusmasinda onemli rol oynar. Sanatimiz sarkilarimiz yoresel kiyafetlerimiz gibi yemegimiz de kulturumuzun bir ogesi. Sik sik yurtdisina davet ediliyorum yabanci yemek yazarlariyla bir araya geliyorum bizim kadar zengin bir mutfaga sahip olan baska bir ulke yok. Ingiliz bir yemek yazarindan ulkeye ait yuz tanelik yemek listesi cikartmasini rica etseniz cikaramaz. Isvec te durum daha da vahim yirminin uzerinde yemek listesi olusturamiyorlar. Ben saymaya kalksam neredeyse bini buluyor. Bu bizim yuzyillar boyunca Rumlarla Ermenilerle Musevilerle Arnavutlarla Bosnaklarla ic ice yasamamizdan kaynaklaniyor. Klise bir soz ama birlikte yasamak kultur mozaigine yol acmis ve ortaya once koskocaman bir Osmanli mutfagi onu takiben de Turk mutfagi cikmis diyor Sahrap Soysal yemegin kultur uzerindeki etkisini anlatip Turk mutfaginin zenginliginden soz ederken. Iste bu zenginlikten yola cikan yazar son kitabinda degisen damak zevklerini de goz onune alarak geleneksel ve modern yemekleri bir arada sunuyor genc sofralara. Soysal kitabini annemin yemeginden vazgecemem ama yeni tatlara da acigim diyen tum genc sevgililere ithaf ediyor ayni zamanda. Bu sozler akla birtakim sorularin da gelmesine neden oluyor; Degisen damak tadi mutfagimizin yavas yavas kaybomasina yol acabilir mi? Ornegin el acilarak yapilan boregimizin yerini pizza eksili koftemizin yerini bir baska bir tat alabilir mi? Sahrap Soysal tum bu endiseleri giderecek bicimde yanitliyor bu soruyu: Yemek kulturumuz kaybolmuyor. Annemize halamiza ya da kayinvalidemize gittigimizde tavuklu pilavimizi irmik helvamizi ya da yaprak sarmasi yeme sansina sahibiz hâlâ. Peki bu kadar zengin olan ve halen yasayan Turk mutfaginin dunyadaki yerini arastirirsak nasil bir sonucla karsilasiriz? Turk mutfagi cogu zaman espri konusu olan sis kebap doner ve lokumdan mi ibaret gercekten? Mutfagimizi yeterince tanitamadigimiz ve bir gercek diyor Sahrap Soysal ve cozum icin onerilerde bulunuyor: Kultur Bakanligi tarafindan icinde bu isi yapan yazarlarinda bulundugu bir komisyon olusturulmali. Yemeklerimiz yeniden recetelendirilmeli kitaplar yazilarak tanitimlara gidilmeli.. Yurtdisinda bu isin doktorasini bile yaptiriyorlar. Yemek kulturunu sanati ve zaanatiyla birlikte anlatmak gerekiyor. Mutfagi reddetmek komik... Soysal in diger kitaplari gibi Sevgilim Aksama Ne Pisirdin? de pratikligiyle dikkat ceken tariflerden olusuyor. Asil meslegi kimya muhendisligi olan yazar yemek isimleriyle de oynamis. Boylece ortaya adiyla musemma yemekler cikmis; Yemeklere isim vermeyi ve kimlik katmayi seviyorum ama hicbir zaman ekose etekli levrek buglamasi gibi sacma bir isim vermeyi dusunmedim. Ekonomik seviyenin cok da yuksek olmadigi bir ulkede yasiyoruz. Bir yemek yazari olarak tariflere avakado ananas karides gibi pahali urunleri koymayi icime sindiremedim. Buna ragmen marketlerde herkesin bulabilecegi somon baligiyla yapilabilecek susi nin yapimini anlattim. Genc nesli yemek yapmaktan uzak ve biraz da tembel olarak degerlendiren Soysal kadinin ekonomik ozgurlugunu kazandiktan sonra mutfagi reddetmesine tamamen karsi: Yemek yapma gelenegi kirsal kesimde surse bile sehirde sagliksiz bir mutfaga dogru yol aliniyor. Aralarinda erkeklerinde oldugu bazi gencler yemege buyuk ilgi duyuyor ama genel olarak genclerde bir tembellik var. Ekonomik ozgurlugun kazanilmasi mutfagi reddetmeyi gerektirmiyor. Yirmi bes yildir ekonomik ozgurlugu olan biriyim. Para kazaniyorum mutfaga girmiyorum demek komik ve uygar olmayan bir davranis. Gelelim Sahrap Soysal in bir sonraki kitabina. Yazar Amerika dan gelen talep uzerine yaklasik bir bucuk yildir yabanci bir yazarla birlikte mutfakta bakirin yerini ve tarihini anlatan bir kitap hazirliyor. Cocuklugundan beri bakir kaplara karsi buyuk bir meraki olan Soysal in bu objelerden olusan genis bir koleksiyonu da var. 2007 yilinda cikmasi planlanan kitapla ilgili olarak Bakirin bin yillik yolculugunu yaziyoruz diyor Soysal ve ekliyor: Eskiden uc katli bakir sefer taslari vardi. Erkekler eslerinin hazirladigi sefer taslariyla islerine giderdi. Yeni dogan bir cocuk bereketli bir hayat sursun diye bakir legenlerde yikanirdi. Bakirla ilgili o kadar cok hikâyemiz bakirda pisirilen o kadar ozel yemeklerimiz var ki... Bunlari bir araya toplamak gerekir diye dusundum diyor Soysal. Bir kulturun kaybolmamasini isteyen biz okurlara da bu kitaplarda yazanlari uygulamaktan baska bir sey kalmiyor. SEVGILIM AKSAMA NE PISIRDIN? Turklerin Degisen Damak Tadi Sahrap Soysal Dogan Kitap 2006 408 sayfa 25 YTL.