Kudüs’ün Musrara mahallesinde yakın zamanda yürütülen kazılar sırasında, MS 6. ila 7. yüzyıllara tarihlenen dört Ermenice yazıt keşfedildi. Bilim insanı Michael Stone’a göre, bu yazıtlar kronolojimize dair tamamen yeni tarihî bilgiler içermekte.

Stone’un aktardığına göre yazıtlar; mozaik bir zemin, mezar taşları ve büyük bir toprak kap üzerinde bulundu. Kuş motifli mozaiklerle birlikte bu buluntuların, Ermenilerin önemli bir rol oynadığı bir manastır kompleksine ait olduğu düşünülüyor. Bu bilgiler, İsrail merkezli The Jerusalem Post tarafından aktarıldı.

En dikkat çekici keşif, bir kabul salonunun ortasında yer alan mozaik yazıt. Mozaikte, "Ben rahip Eustath’ım, bu mozaiği ben döşedim. Bu eve giren (sen), beni ve kardeşim Luka’yı Mesih’te hatırla" şeklinde rahip Eustathius’un bir adanışı yer alıyor.
Bilim insanı, “Yazıt kusursuz bir Eski Ermeniceyle yazılmış. Mozaikte geçen ‘mozaik’ kelimesi, bugüne dek Kudüs’te bilinen diğer hiçbir mozaikte rastlanmamış oldukça nadir bir sözcüktür,” diye belirtiyor.

Yazıtın tarihlendirilmesi arkeolojik buluntularla doğrulanmış durumda: Mozaiğin döşendiği, kömür karışımlı gri bir malzeme içinde Bizans-Arap dönemine ait sikkeler bulunmuş. En yeni sikke, MS 7. yüzyılın ortalarına tarihlenen bir Bizans-Arap parası.

Diğer buluntular arasında iki mezar taşı yer alıyor. Bunlardan birinde “Sotk’tan Petros” ifadesi bulunuyor; bu da merhumun Syunik bölgesinden olduğunu gösteriyor. İkinci taşta ise yalnızca “Abel” adı yazılı. Özellikle dikkat çeken bulgulardan biri de söz konusu kompleks içinde Ermeni-Yunan birlikte varlığını işaret eden izler. Stone, aynı kilisenin apsisinde (yapının yarım daire şeklindeki çıkıntısı) arkeolojik olarak 7. yüzyıl başlarına tarihlenen Yunanca bir yazıt keşfedildiğini ifade ediyor.

Stone ayrıca, “Ermeni Kilisesi, 451 yılında yapılan Kadıköy Konsili’nin kararlarını reddetmişti... Ancak ayrışma süreci kademeli olarak gerçekleşti,” diye not düşüyor.

Araştırmanın tamamı Atiqot adlı akademik dergide yayımlandı.