Ermenistan lideri Paşinyan’ın son dönemde Türkiye ve bölge politikalarına ilişkin uzlaşmacı tondaki açıklamaları, Erivan’ın rotayı Türkiye’ye çevirerek iki ülke arasında normalleşme arayışında olduğu yönünde yorumlanıyor.

ERMENİSTAN Başbakanı Nikol Paşinyan’ın son dönemde Türkiye ve Ermenistan’ın bölge politikalarıyla ilgili yaptığı ezber bozan çıkışlar dikkat çekiyor. Paşinyan’ın “dümeni Türkiye ile normalleşmeye doğru kırdığı” yönünde yorumlanan uzlaşmacı ve yumuşak tondaki açıklamalar, ülkesinde milliyetçi kesimlerin tepkisini çekse de iki ülke arasındaki olası yeni sayfanın sinyalleri olarak görülebilir.

21 Eylül 1991 tarihinde düzenlenen referandumla Sovyetlerden ayrılarak bağımsızlığını ilan eden Ermenistan’ı ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştu. Ancak bağımsızlık ilanından birkaç ay sonra yeni Ermeni anayasası mecliste kabul edilirken diasporanın devreye girmesiyle iki ülke arasındaki ilişkilerin sorunlu başlamasına neden olmuştu.

UZLAŞMACI TAVIR

Ermenistan, Sovyet Rusya ile Türkiye arasında imzalanan 1921 tarihli Kars Anlaşması’nı tanımadığını ve Türkiye ile arasında “Batı Ermenistan” toprakları sorunu olduğunu ilan etmişti. Ermenistan’ın bölgedeki saldırgan politikaları nedeniyle Türkiye, 1993’te Ermenistan ile kara sınırını kapatmıştı. Paşinyan’ın son dönemde yaptığı açıklamalar ise Ermenistan’ın saldırgan politikasından vazgeçmesi gerektiği mesajını taşıyor. Önceki gün parlamentoda yaptığı konuşmada, “Komşularımızla barış içerisinde yaşamak istediğimizi gösteren bir anayasaya ihtiyacımız var” diyen Paşinyan, “Eskiden yaptığımız gibi haritaları açarak büyük Ermenistan hayali kurmayı bırakıp gerçekçi bir politikaya geçmeye ihtiyacımız var. Erivan’dan her sabah Ağrı Dağı’na bakarak hayaller kurmaya devam edersek günün birinde Erivan da elden gider” ifadelerini kullanmıştı. Paşinyan, geçen ay sözde soykırımın yıldönümünde yaptığı konuşmada da, “Bölgemizde barış, sükûnet ve gelişim istiyoruz. Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra Ermenistan’ın bağımsızlık ilan ettiği 29 bin 743 kilometrekarelik toprak parçası vatanımızdır. 1921 yılında yapılan Kars Anlaşmasını tanıyarak niyetimizin ciddiyetini göstermeye hazırız” demişti.

KARABAĞ ETKİLİ OLDU

24 Nisan’daki konuşmasının devamında, “Biz bugün hâlâ dünyaya ve kendimize soykırımın prizmasından bakıyoruz. Bu yüzden çoğu zaman günümüz gerçeklerini göremiyor ve hatalar yapabiliyoruz” yaklaşımlarını değiştirmeleri gerektiğini belirten Ermeni lider, 16 Nisan’daki bir demecinde ise “Bu felaketin gerçek boyutu zarar gören insanların isim ve adresleriyle ortaya çıkartılarak netleştirilmeli. Sovyetler döneminde NATO’ya üye olmaya hazırlanan Türkiye’ye karşı kullanmak için 1946 yılından itibaren türetilen soykırım yaklaşımı izah gerektiriyor” sözleriyle konunun tartışılması gerektiğini söylemişti. Paşinyan’ın tavır değişikliğinde İkinci Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan karşısında Rusya tarafından yalnız bırakıldıkları ve hatta Moskova’nın Ermenistan aleyhine çaba sarf ettiği yönündeki düşüncesi de etkili görünüyor.

ÇIKIŞ YOLU TÜRKİYE

Paşinyan’ın Türkiye ile 33 yıl aradan sonra gerçekçi bir yaklaşımla yeni bir başlangıç isteğinin temelinde Ermenistan’ın Rusya, Türkiye, Azerbaycan ve İran arasında sıkışmış olması var. Ankara ve Bakü ile ilişkilerini normalleştirecek bir Ermenistan, Zengezur ticaret koridorunun da etkisiyle ekonomik açıdan da rahat bir nefes alabilir. Türkiye aynı zamanda Ermenistan için Avrupa’ya açılan kapı konumunda.

Öte yandan Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Prof. Dr. Seyit Sertçelik katıldığı ‘Ermeni Soykırımı İddiaları ve Tarihi Gerçekler’ konulu programda, “1.5 milyon kişinin soykırım nedeniyle öldüğü söylentisi yalandır. Yaklaşık 150 bin kişi hayatını kaybetmiştir. O dönemde yazılan yanlış haberler bugün adeta gerçekmiş gibi karşımıza çıkarılıyor. Paşinyan, gerçeklere razı olmaya mecbur kaldı“ dedi.

2009’DA ‘FUTBOL DİPLOMASİSİ’ YAŞANMIŞTI

2009 yılında Ermenistan’da Serj Sarkisyan döneminde Türkiye ile ilişkileri normalleştirme girişimi yaşanmıştı. O dönem yaşanan yakınlaşma çerçevesinde, dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Serj Serkisyan, Bursa’da oynanan Türkiye-Ermenistan futbol maçını birlikte izlemişti. Tarihe “futbol diplomasisi” olarak geçen ve bir yıl devam eden müzakereler yapılmış, hatta 10 Ekim 2009 tarihinde İsviçre’de ilişkilerin normalleştirilmesi protokolleri paraflanmıştı. Ancak bu anlaşmalar ülke meclislerinden geçmemişti.