Urfa’daki tarihi kiliselerden biri olan Germuş (Surp Asdvadzadzin) Kilisesi’nin geçtiğimiz günlerde kubbesi çöktü.

Edessa Enstitüsü ise konuya ilişkin yazılı bir basın açıklaması yaptı.

Açıklama şu şekilde:

“İlimiz Haliliye ilçesi Dağeteği Mahallesinde 19.yüzyılda inşa edilen Surp Asdvadzadzin Kilisesi olarak da bilinen Germuş Kilisesi uzunca bir müddettir kaderine terk edilmiştir.

Mabedin iç kısmı ve çevresi günbegün defineciler tarafından kazılmış ve tahribatı hız kazanmıştır. Yakın zamanda ise kubbesi çökmüştür.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile 23 Ekim 2011 tarih/ 28093 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, Germuş Kilisesi ve çevresi ‘Turizm gelişim merkezi’ olarak ilan edilmiştir.

Kültür Turizm Bakanlığı 2017 yılında Kültür Varlıkları ve Müzeler Müdürlüğü 20.11 2017 tarihli ve 75383205-165-E.241661 sayılı ilgili yazıda Germuş’taki tarihi yapıların ve kiliselerin incelenmesini ve restorasyonu için de tahmini maliyet çıkarılması talimatı vermiştir.

2018 yılında ise Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından Mali Destek Programına eklenmiş ve Haliliye Kaymakamlığı,Şanlıurfa Valiliği ve İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından ortak restorasyon projesi hazırlanmıştır.

Verilen talimatlara ve hazırlanan Mali Destek Programına rağmen, kilise ve çevresinde aradan geçen zaman diliminde hiç bir çalışma gözlemlenmemiştir.

2017 yılından bu yana geçen 6 yılda hiçbir adımın atılmamış olması aksine eski mezarlıkların dahi imara açılmış olması bile mabedin bilinçli bir şekilde kaderine terk edilmiş olduğu şüphesi uyandırmaktadır.

Germuş Kilisesi’nin, doğal ve kültürel mirasın korunmasına aykırı olarak, yok olma noktasına gelmesi kabul edilebilir değildir. Bu konuda; Germuş Kilisesi için Resmi Gazete’de yayımlanan karar acilen uygulanmalı; karar doğrultusunda çalışma yapılıyorsa, yapılan çalışmalar ile ilgili kamuoyu açıklaması yapılmalı ve mabedin restorasyonu “İslam Dünyası Turizm Başkenti” seçilen Şanlıurfa’ya yakışacak şekilde ivedilikle yapılmalı ve korunma altına alınmalıdır.”

1915 öncesi Urfa yöresinin en büyük köyü olan Germuş’te, Germuş Kilisesi'nin yanı sıra 100’den fazla öğrencisi olan bir de okulun yer aldığı biliniyor. Kilisenin 1881’de Hagop Ardvisyan tarafından restore edildiği kayıt altına alınmış. Kilise, 1915 yılına kadar Ermenilerinin ibadethanesi olarak kullanılıyordu. 1915 sonrasında Hamidiye Alayları'na komutanlık eden Sümer Paşa'ya "hediye" edildiği iddia ediliyor.

Kitabesi kayıp olduğu için tarihi tam olarak bilinmeyen Ermeni kilisesine dair Urfa Valiliği ve Urfa Büyükşehir Belediyesi internet sitelerinde Ermeni mirasından bahsedilmiyor, sadece kilisenin önemli, eski bir kilise olduğu belirtiliyor.