Ukrayna’daki NATO-Rusya savaşının ortasında Azerbaycan-Ermenistan çatışması patlak verdi. Ermeni-Azeri çatışmasının yeniden alevlenmesi, NATO’nun Ukrayna’da Rusya’ya karşı yürüttüğü savaşın Kafkasya ve Ortadoğu’da daha geniş çaplı bir savaşa dönüşme tehlikesinin arttığına işaret ediyor. Nitekim; Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, saldırılara karşı 7 Ekim 2002 tarihinde Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Belarus ve Ermenistan ortaklığında kurulan, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'nden (KGAÖ) yardım istediklerini açıkladı.

ABD Erivan Büyükelçiliği 22 dönüm arazide…

Amerikalı yetkililerin son zamanlarda Ermenistan'ı oldukça sık ziyaret etmeleri, Ermenilerin Azerbaycan ordusu ile girdikleri son çatışmanın arkasında kimin olduğunu gösteriyor. Örneğin, Temmuz ortasında CIA direktörü William Burns, Erivan'ı ziyaret ederken, Dışişleri Bakanı Blinken de Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile bir telefon görüşmesi yapmıştı.

Ermeni kamuoyunda Azerbaycan ile yapılan anlaşmadan dolayı ABD'nin bu adımların atılmasından memnuniyetsizliğine dair bir kanaat mevcut.

2005 yılında açılan, Erivan Gölü'nün bitişiğindeki 90.469 metrekarelik (22 dönüm) bir alanı kaplayan ABD Büyükelçiliği uzun süredir Ermenistan'ın fabrika ayarlarını bozan faaliyetler içinde.

ABD'nin Ermenistan Büyükelçisi Lynne M. Tracy, eski Sovyet coğrafyasını yakından tanıyan tecrübeli bir diplomat. Lynne Tracy, 19 Şubat 2019'da Ermenistan Cumhuriyeti Büyükelçisi olarak yemin etti. En son, ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya İşleri Bürosunda Rusya İşleri Kıdemli Danışmanı olarak görev yaptı. 2014-2017 yılları arasında Rusya'nın Moskova kentindeki ABD Büyükelçiliği'nde Misyon Başkan Yardımcısıydı.

Diğer üst düzey liderlik pozisyonları arasında 2012-2014 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı Güney ve Orta Asya İşleri Bürosunda Orta Asya Müsteşar Yardımcılığı var. 2010-2011 yılları arasında Türkmenistan, Aşkabat'taki ABD Büyükelçiliği Misyon Başkan Yardımcılığında bulundu.

Tracy, 2006-2009 yılları arasında Pakistan, Peşaver'deki ABD Konsolosluğu'nda Baş Görevlisiydi ve burada Sekreter Kahramanlık Ödülü'ne layık görüldü. Ayrıca 2004-2006 yılları arasında Kazakistan'ın Astana kentindeki ABD Büyükelçiliği Şube Ofisi'nde Baş Görevlisi olarak görev yaptı. Diğer denizaşırı görevler arasında Kabil, Afganistan ve Bişkek, Kırgızistan'daki ABD büyükelçilikleri yer alıyor. 2000-2001 yıllarında Dışişleri Bakanlığı'nda Yeni Bağımsız Devletler Özel Elçiliği Ofisi'nde çalıştı. Rusça ve Ermenice biliyor.

Alexander Iskandaryan soruyor; düğün değil bayram değil Amerikalılar, Ermenileri neden öpüyor?

Kafkas Enstitüsü (Caucasus Institute) Başkanı Alexander Iskandaryan; akademik odak noktası eski SSCB genelinde ve özellikle de Kafkasya’da etnik-politik çatışma, komünizm sonrası dönüşüm ve ulus inşası olan ve 1990’lı yılların başından itibaren Güney ve Kuzey Kafkasya’daki çatışmalar, seçim süreçleri ve Sovyet sonrası kimliklerin ortaya çıkışı üzerine araştırma yapan, ayrıca göçler, bölgesel entegrasyon, medya geliştirme ve kamusal söylemler üzerine araştırma yapan bir bilim insanı.

Alexander Iskandaryan; “doğruyu söylemek gerekirse, New York gibi önemli olmayan bir şehre yani Erivan'a neredeyse aynı anda üç istihbarat şefi gelmesi normal mi” diye soruyor?

Ayrıca diyor; ziyaret ettikleri Erivan, gezmeye görmeye değmeyecek kadar önemsiz. O hâlde diyor neden geldiler? Ama gelmelerinin de tesadüf olmadığı kanaatinde.

Alexander Iskandaryan'dan öğrendiğimize göre; 7 Temmuz'da İsrail Dış İstihbarat Servisi Mossad'ın Başkanı David Barnea, Ermenistan'a geldi.

Ermeni yetkililerle görüştükten sonra 15 Temmuz'da Bakü'ye gitti... Sonra ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Direktörü William Burns, Amerikan istihbaratının başı Erivan'a geldi. Bu iki önemli konuktan sonrae ardından Rus istihbarat başkanı Sergey Naryshkin, Erivan'ı Ziyaret etti.

CIA ve Rus İstihbarat başkanları Erivan'da neden gizli görüştüler?

Alexander Iskandaryan, ABD ve Rusya'nın belli bir iletişim platformuna ihtiyacı olduğunu, bu gereksinimlerini de Erivan'da giderdikleri görüşünde. Ona göre CIA Başkanı William Burns, Rusya'nın sözde "kara liste”sinde. Bu nedenle Rusya Federasyonu'nu ziyaret edemez. Bunun için de Ermenistan gibi belirli bir platforma ihtiyaçları var.

Iskandaryan "Bu ziyaretlerin yalnızca Ermenistan'a özel olduğunu hayal etmek benim için zor. Tartışılan bir diğer konu da Ermenistan ve sorunlarıydı. Başka türlü olamaz. CIA Başkanı William Burns ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan arasında yapılan görüşmede, Ermeni-Türkiye ilişkilerinin yanı sıra Karabağ sorununun çözümü konusu da göz ardı edilemezdi. Bütün bunlar bir şekilde tartışılmalıydı" diyor.

Dağlık Karabağ'da ateşkes neden bozuldu?

Rusya ve Azerbaycan da dahil olmak üzere müzakere sürecindeki tüm katılımcıların farklı tartışma platformlarına temelde itiraz etmemesine rağmen, Moskova ve Bakü, böyle bir bulanıklığın Ermenistan'ın Kasım ayındaki anlaşmada tanımlanan yol haritasından vazgeçmesine yol açabileceğini öngördü. Erivan'ın bu tür adımları atabileceği bilgisi, Minsk Grubu'nun ABD'den gelen eş başkanı Philip Reeker'in ziyaretinden sonra Bakü'de biliniyordu.

Nitekim Azerbaycan, Ermenistan ve Avrupa Konseyi liderlerinin Brüksel'deki son üçlü toplantısından sonra, AGİT Minsk Grubu Eşbaşkanı, Kafkas Müzakereleri Özel Danışmanı Philip Reeker başkanlığındaki heyet, Ermeni Soykırımı Anıtı'nı ziyaret etti. Philip Reeker'e Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Amerikan Ülkeleri İşleri Dairesi Başkanı Armen Yeganyan ve ABD'nin Ermenistan Büyükelçisi Lynne Tracy'i eşlik etmişti.

Görünen o ki, Amerikalı diplomat, Paşinyan ile yaptığı görüşmede, barış görüşmelerinin durdurulması yönünde ültimatom taleplerini iletti. Barış anlaşmasının uygulanmasının öngörülemeyen bir mesafeye sürüklendiğini anlayan Aliyev, askeri bir senaryoya karar verdi. Daha fazla beklemek için yıllarca uzayabilir. Bu arada Bakü, yeni bir talepte bulunmadı, sadece daha önceki anlaşmaların uygulanmasını talep etti. Zengezur bölgesindeki Ermenistan sınırındaki askeri hareketlilik, KGAÖ mekanizmasının devreye girmesine yol açacaktır.

Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'nün bu bölgedeki en hızlı tepki veren bileşeni Rusya Federasyonu'nun Ermeni şehri Gümrü'deki 102. üssü ve ayrıca Rusya FSB'nin Sınır Muhafız Teşkilatı birimleri bulunuyor. Rusya, hala bölgede sözü en çok geçen diplomatik güç ve iki ülke arasında 2 bin barış gücü askeri konuşlu.

Ermenistan tarafının bu saydığımız askeri birliklerin Ermenistan ile eşgüdümlü olarak Ermeni-Türkiye sınırının korunmasına katılması ve Rus birliklerinin Zengezur koridorunun kontrolünü ele geçirmesi beklentisi, şimdiye kadar gerçekleşmedi. Deyim yerindeyse; uma uma döndüler sarı muma. Şimdi istedikleri kadar düdük ile Sarı Gelin şarkısını çalsınlar. Nihayetinde, 9 Kasım 2020 tarihli anlaşma halen yürürlükte.

Bölgedeki kaosu hangi ülke fırsata çeviriyor?

NATO’nun Ortadoğu’daki savaşları ve özellikle 2011’de başlayan Suriye’deki rejim değişikliği savaşı, Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki istikrarsız dengeyi bozdu. Etnik olarak Türk olan Azerbaycan, Türkiye ile bağlarını geliştirirken, Ermenistan ise İran ile yakın ilişkilere ve Ermenistan’ın Gümrü kentinde askeri üssü bulunan Rusya’nın desteğine güveniyordu; güvendiği dağlara kar yağdığını gördüğünde iş işten çoktan geçmişti.

ABD, Ermenileri kışkırtarak Azeri gazının Avrupa'ya ulaşmasını engellemek için çaba gösteriyor!

Temmuz ayında Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna’daki savaş nedeniyle AB ülkelerinin ödeme yapmayı reddettiği Rus gazının yerine kısmen Azeri gazının geçirilmesine yönelik bir anlaşmayı müzakere etmek üzere Azerbaycan’ın başkenti Bakü’ye gitti.

Azeri-Ermeni ihtilafı, bu kış Avrupa’da yaşanacak büyük enerji sıkıntısı ve olası bir ekonomik çöküşle nasıl başa çıkılacağı konusunda AB içinde yaşanan çatışmalarla iç içe geçmiş durumda. Azerbaycan, şimdi gücünü, askeri avantajını kullanma ve elde edebileceğinin en çoğunu elde etme zamanı olduğunu hissediyor,

Türk istihbarat birimlerinin elde ettiği bilgilere göre ABD'nin Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki barışçıl çözüm sürecini mümkün olan her şekilde geri çekmeye çalışmasının arka planında, Ermenileri kışkırtarak, Azeri gazının Avrupa'ya ulaşmasını engellemek düşüncesi yatıyor. Çünkü Amerikalılar, Yunanistan limanlarına ulaştıracakları kaya gazını Avrupa'ya satmak için planlama yapıyor.

Bunun için de Washington'un; Rusya'yı Transkafkasya'ya sıkıştırması ve aynı zamanda Türkiye ile Azerbaycan'ın kendi aralarında ulaşım iletişimi kurmasını engellemesi gerekiyor. 1990'ların başından beri Ermenistan, kısmen abluka altında ve sadece Gürcistan ve İran ile ulaşım iletişimi var.

Son çatışma ve durum…

Bakü ve Erivan medyası, çatışmalarda ilk saldırının karşı taraftan yapıldığı hususunda oldukça iddialı. Nitekim her iki ülkenin Savunma Bakanlıkları da çatışmanın kendilerince başlatılmadığını belirttiler.

Rusya Federasyon Konseyi Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı Grigory Karasin, Erivan ve Bakü'nün Rusya'nın çabalarıyla ateşkes anlaşmasına vardığını söyledi.

Ateşkes, Paşinyan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki telefon görüşmelerinin ardından başladı.

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Genel Sekreteri Bağdad Amreyev, Azerbaycan-Ermenistan sınır hattında meydana gelen çatışmalarda şehit olan Azerbaycan askerleri için başsağlığı mesajı yayımladı.

Çin-Tayvan modelini Nancy Pelosi, Erivan'a taşıdı…

Hatırlarsanız Çin Halk Cumhuriyeti ile Tayvan arasındaki gerginlik tırmanma trendine girdiğinde, ABD'li üst düzey siyasetçi Nancy Pelosi, Çin'in tüm itirazlarına rağmen Tayvan'a gitmişti. Şimdi aynısını Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki çatışmanın ortasında yapıyor.

Azerbaycan ile Ermenistan arası çıkan çatışmalar sonrası Paşinyan karşıtı protestocuların meclisin önünde toplanmasının ardından ABD Dışişleri Bakanlığınca ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin, Azerbaycan ile çatışmaların ardından bu hafta sonu Ermenistan'ı ziyaret edeceği açıklanmıştı.

Temsilciler Meclisi Başkanı ve California Temsilcisi Pelosi'nin yanında Ermeni asıllı California Temsilcisi Jackie Speier ile Ermenistan'ı ziyaret etti. ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi başkanlığındaki bir ABD Kongre Heyeti, Ermenistan'daki ABD Büyükelçiliğinde bir dizi basına açık ve kapalı görüşmeler gerçekleştirdi. Ermenistan ordu komutanı ve istihbarat başkanını kabul eden Nancy Pelosi, Ermenistan'ın talep ettiği silahların bir an önce Erivan yönetimine teslimini kararlaştırdı. Ona, Meclis Enerji ve Ticaret Komitesi Başkanı Frank Pallone ve Temsilciler Anna Eshoo ve Jackie Speier eşlik etti.

Heyetin 17-19 Eylül tarihlerinde gerçekleştirdiği ziyarette Pelosi, ABD-Ermeni ilişkileri ve mevcut güvenlik durumunu Başbakan Nikol Paşinyan, Ulusal Meclis Başkanı Alen Simonyan ve diğer üst düzey Ermeni yetkililerle görüştü.

Bu Amerikalılar, sağmayacakları keçinin önüne ot atmaz. Nitekim ABD'nin California eyaletinde yaşayan Ermeni toplumunun ve lobilerinin, Amerikan siyaseti üzerindeki etkisi ekseninde Kasım’daki Kongre ara seçimleri öncesi Pelosi'nin bunu bir malzeme olarak kullanabilmesi söz konusu.

Önemli not:

Amerikalı diplomatları taşıyan devasa uçaklarla Ermenistan'a silah ve mühimmat nakli yapıldığı bilgisi çoktan Türk istihbaratının bilgi havuzuna düştü.

Yunanistan ve Gürcistan bandıralı gemilerle Karadeniz'den Ermenistan'a silah sevkiyatı yapılıyor. İşin garip tarafı, bir başka tedarikçi de İran.

Çatışmanın arkası önü…

Azerbaycan ve Ermenistan güçleri arasında Dağlık Karabağ’da her iki taraftan yüzlerce askerin can kaybına yol açan son çatışmanın arka planında Karadeniz ve Hazar havzası enerji kaynaklarını ve yollarını kontrol etmek isteyen küresel odakların olduğu göz ardı edilmemeli. Bu kapsamda yapılmak istenilen, Amerikan doğalgazını kuzey Yunan kıyısı üzerinden Balkanlar ve Orta Avrupa'ya kanalize ederek Avrupa'yı, Rus enerjisinden uzaklaştırmak amacıyla Aleksandrapoli (Dedeağaç) ve Kavala limanlarını harekete geçirmek.

Amerikalılar, Rusya'nın etkisinin Akdeniz'e ilerlemesini ve aynı zamanda Çin'in Yunanistan'ın kuzey sahilinde kurulan bağlantılar yoluyla Balkanlar'a ve daha kuzeye uzanmasını durdurmak amacıyla, Haemus Yarımadası’nın kıyı cephesi boyunca merkezinde Selanik’in olduğu ve Aleksandrapoli’nin üs olarak kullanıldığı jeopolitik yatırımlardan oluşan bir duvar inşa ediyor.

Amerika’nın planına göre LNG, Aleksandrapoli’ye, buz blokları şeklinde ulaşacak, burada tekrar gaza dönüştürülecek ve daha sonra Trans Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı'na (TAP) pompalanacak. Sonra da Komotini’de (Gümülcine) IGB boru hattıyla Bulgaristan'a ve Avrupa'nın kalbine aktarılacak. Kavala söz konusu olduğunda Amerikalılar, Avrupa'ya gitmeden önce LNG'yi depolamak için bir yer altı tesisinin işletilmesini de öngörüyor.

Bizden söylemesi Washington'daki pazarlık Atina'ya uymaz. Yanlış hesap Bağdat'tan döner.