Çırağan Sarayı ve Aziziye Camii’nin bazı iç mekân perspektiflerinde Sarkis Bey imzası görülse de yeğeni Levon, “Dolmabahçe Sarayı’nın taht salonu ve iki şerefe kapısı, Ihlamur Kasrı, Ortaköy ve Çırağan Camileri babam Nigoğos tarafından yapılmıştır” der.

Nigoğos Balyan’ın oğlu Levon Balyan da Paris’te eğitim görür. İstanbul’a döndükten sonra Sarkis Bey ile çalışır ama artık Balyan Ailesi eskisi kadar popüler değildir ve saraydan iş almakta zorlanmaktadır. 1899’da Sarkis Balyan’ın ölümü üzerine Levon Balyan oldukça güç bir dönem yaşar, eski günler artık geçmişte kalmıştır. 1904 yılında geçim sıkıntısı çektiği için Şehremaneti Hendesehanesi’ne ressam olarak atanır.

Çizim ve belgeler
Balyan Ailesi Arşivi olarak nitelendirebileceğimiz çizim ve belgeler gerçekte büyük oranda Sarkis Balyan’ın kişisel arşividir. Krikor ve Garabet Balyan gibi ailenin eski kuşak üyelerine ait çalışmalar bu arşivde yer almamaktadır. Sarkis Bey’e ait olmadığı bilinen, muhtemelen Nigoğos, Simon Balyan ve Hagop Balyan tarafından hazırlanan büyük ebatlı sulu boya levhalar ile bazı tekil çizimler de bu arşiv içinde bulunmaktadır.

İmza ve açıklama
Bu arada gerek Çırağan Sarayı (s. 222-227), gerekse Aziziye Camii’ne (s. 286-287) ait bazı iç mekân perspektiflerinde Sarkis Bey imzası görülüyorsa da,

Levon Balyan 1910 yılında “ Stamboul Gazetesi”nde yayımlanan bir makaleye yazdığı cevap mektubunda, “... Sarkis Bey asla mimarlık yapmamıştır ve ressam değildir, basbayağı inşaatçıdır. Dolmabahçe Sarayı’nın taht salonu ve iki şerefe kapısı, Ihlamur Kasrı, Ortaköy ve Çırağan Camileri babam Nigoğos Balyan tarafından yapılmıştır... ” demektedir (s. 27).

Ayrı gayrı yoktur
Muhtemelen Nigoğos Balyan, daha sonraları ise Simon Balyan ve Hagop Balyan tarafından hazırlanan çizimler, sultana yakınlığı dolayısıyla Sarkis Balyan tarafından takdim edildiği için üzerlerine onun ismi yazılmış olmalıdır. Üstelik bu dönemde Balyan Ailesi bir ekip halinde çalışmakta olup, aralarında ayrı gayrı meselesi yoktur.

Levon Güreğyan ve Balyan Arşivi
Sarkis Balyan arşivini hem mesleki hem de dostluğa dayanan ilişkileri bulunan mimar Levon Güreğyan’a (1869-1950) emanet eder. Aynı tarihlerde kırk yaşlarında bulunan ve bir dönem birlikte çalıştığı yeğeni Levon Balyan yerine niçin Levon Güreğyan’a güven duymuş? Muhtemelen Balyan Ailesi içinde ekonomik küçülmenin meydana getirdiği bazı kırgınlıklar olmuş, aile birlikteliği ciddi sıkıntılar yaşamış olmalı.

Bağışlanmasını vasiyet etti
Roma Kraliyet Güzel Sanatlar Enstitüsü Mimarlık Bölümü’nden 1896 yılında mezun olan Levon Güreğyan, aynı tarihte İstanbul’a dönerek Sarkis Balyan’ın yanında çalışmaya başlar. Kısa bir süre sonra Sofya’ya yerleşir ve bir süre mesleki faaliyette bulunduktan sonra 1898’de geri dönerek yoğun bir mimarlık faaliyetinde bulunur (s. 29). 1898-1907 yılları arasında çok sayıda yapının projelendirme ve yapım faaliyetini organize eder. Osmanlı İmparatorluğu’nun içinde bulunduğu sıkıntılı durum onun 1907 yılında Venedik yakınlarındaki Asolo kentine göç etmesine yol açar ve 1950 yılında burada hayatını kaybeder. Oğluna, saklamakta olduğu Balyan Ailesi’ne ait arşivi Ermenistan’a bağışlamasını vasiyet eder, uzun bir süre gerçekleşemeyen bu vasiyet 2014 yılında torun Armen Gurekian tarafından gerçekleştirilerek arşiv, Ermenistan Alexander Tamanian Ulusal Mimarlık Müze-Enstitüsü Koleksiyonu’na katılır.

Şovenist tarzda yazım
Bağışlanan arşiv kısa süre içinde değerlendirilerek, Aşod Haygazun Krikoryan tarafından “Ermeni Milleti’nin İftihar Edeceği Hazine: Balyanlar” adı ile 2017 yılında Erivan’da Ermenice olarak yayınlanır. Ancak yeteri kadar araştırma yapılmadan, şovenist bir tarzda kaleme alınan bu kitabın Türkçe’ye tercümesi mümkün görülmemiştir.

Beylerbeyi Sarayı vaziyet planı
Balyan Arşivi’nde bulunan projelerden en eskisi muhtemelen 1864 tarihli Beylerbeyi Sarayı vaziyet planıdır. Kuzguncuk ile Beylerbeyi yerleşmesini birbirine bağlayan tünelin görülmediği bu planda daha eski döneme ait Mermer Köşk ile önündeki havuz gibi yapılarla, günümüze erişmeyen Kadın Efendiler, Ağalar ve Paşalar Daireleri gibi yapılar zemin kat planlarıyla yer almaktadır.

Balyan Arşivi’nin kitabı 2020’de yayımlanır
Uzun uğraşların sonunda Hayrat Canlandıran ve Araştıran Mimar ve Mühendisler Dayanışma Derneği (HAYCAR) Balyan Arşivi’ni konu alan kitabın basımını üstlenir. Arsen Yarman ve Kevork Özkaragöz’ün proje koordinatörlüğünde, Müge Cengizkan’ın editörlüğünde, Mimar Büke Uras mükemmel bir araştırma ve üç yılı aşkın bir çalışma sonucu Eylül 2020’de “Balyanlar Osmanlı Mimarlığı ve Balyan Arşivi ” isimli kitabı yayınlar. Beş bölümden oluşan kitabın en önemli bölümü uzun bir süredir üzerinde çeşitli spekülasyonlar yapılan “Balyan Arşivi Kataloğu”dur. Bu arşivde karşımıza çıkan enteresan çizimlerden bazıları Sarkis Balyan’ın mekanik konusunda yaptığı bazı çalışmalardır. Buharlı motor, eliptik pompa gibi dönemi için öncü ve örnek olan bu çalışmaların yanı sıra, Kayzerlik Patent Bürosu tarafından 4 Ocak 1881 tarihinde verilen kazan patenti ilgi çekicidir