Hrant Dink Vakfı’nın sözlü tarih projesi olan Sessizliğin Sesi serisinin beşincisi olan “Kayserili Ermeniler Konuşuyor” kitabı çıktı.

Hrant Dink Vakfı tarafından 2011 yılında başlatılan “Sessizliğin Sesi” projesinin beşinci kitabı olan “Kayserili Ermeniler Konuşuyor” kitabı raflardaki yerini aldı.

Vakıf yürüttüğü Sözlü Tarih Projesi kapsamında Anadolu Ermenilerinin geçmişten bugüne olan yaşamlarına eğiliyor.

Proje kapsamında yapılan mülakatlar Hrant Dink Vakfı Yayınları etiketiyle yayımlanıyor.

Bu kitaptan önce de “Türkiyeli Ermeniler Konuşuyor”, “Diyarbakırlı Ermeniler Konuşuyor”, “Ankaralı Ermeniler Konuşuyor”, “İzmitli Ermeniler Konuşuyor” isimli dört kitap okuyucuyla buluşmuştu.

10 mülakat

Serinin beşinci eseri olan “Kayserili Ermeniler Konuşuyor” kitabında 2017 yılında 28 Kayserili ile yapılan mülakattan 10’u yer alıyor.

Yapılan görüşmecilerden dokuzunu kadınlar oluştururken, mülakatlardan ikisi Ermenice diğerleri ise Türkçe.

Kitapta editör olarak İclal Ayşe Küçükkırca ve Altuğ Yılmaz’ın isimleri yer alıyor.

Eserde mülakatlar dışında Mehmet Polatel’in “Kayseri’de Ermeniler” başlıklı giriş yazısı, ABD’de yaşayan Kayserili Ermeni Stephen Ohanian’ın kaleme aldığı ailesinin hikayesi ve Sonsöz kapsamında yer alan İclal Ayşe Küçükkırca’nın mülakatlara ilişkin genel değerlendirme yazısı var.

Kentteki Ermeni nüfusundaki düşüş

Kitabın giriş bölümünde Mehmet Polatel, bölgedeki Ermeni tarihine dair kayıtlara geçen rakamları okuyucuyla paylaşıyor.

Kapadokya bölgesinde Ermenilerin üçüncü yüzyıla kadar dayandığını belirten Polatel, Kayseri’nin Ermenilerin Hıristiyanlığa geçiş merkezlerinden biri olduğuna dikkat çekiyor.

Kayseri’nin tarih boyunca birçok imparatorluk ve beyliğin himayesi altına giren bir kent olduğuna dikkat çeken Polatel, bölgedeki Ermeni nüfusunda yaşanan değişimi ise şu verilerle aktarıyor:

“Birinci Dünya Savaşı öncesine ait verilere göre; Kayseri’de sancağa bağlı 31 kazada ve köylerinde yaşayan Ermenilerin toplam nüfusu, yaklaşık olarak 52 bindi. Bu nüfusun üçte biri, şehirdeki 114 mahallenin 25’ine toplanmış halde, Kayseri merkezdeydi. Ermeni nüfusunun en yoğun olduğu bölgelerden Everek-Fenese’e (Bugünkü adıyla Develi) 15 bin, Talas’ta ise 4 bin 700 Ermeni yaşıyordu. Cumhuriyet döneminde Ermenilerin yaşamaya devam ettiği nadir şehirlerden biri olan Kayseri’de 1927nüfus sayımına göre bin 978 Ermeni kayıtlıdır. Bu sayı 1932’de bin 600’e, 1960’ta 800’e, bugün ise neredeyse sıfıra düşmüştür.”

Kentteki göçün asıl olarak 1915’te yaşanan soykırım ile başladığının vurgulandığı kitapta, Kayserililerin göç ettikleri İstanbul ve diaspora gibi yerlerde Kayserlilik kimliğini kolektif olarak korumaya çalıştığı belirtiliyor.

“Her şeyi anlatamam”

Güvenlik nedeniyle mülakat yapılan kimsenin adı verilmezken görüşme gerçekleştirilen hiçbir Ermeni’nin şuan Kayseri’de yaşamadığı görülüyor.

Yine mülakat için büyük zorluklarla ulaşılan Kayserili Ermenilerin bir kısmı Türkiye’de var olan ortamdan ve kimliğinden ötürü konuşamayacağını belirtirken konuşanların bir kısmı ise “her şeyi” anlatamayacaklarını vurguladıktan sonra çalışmaya dahil oluyor.

Kitapta yer alan bir diğer nokta ise Ermeni Soykırımı’nın yaşandığı birçok kentte olduğu gibi buradan göç eden Ermenilerin mal varlıklarına da el konulması. Memleketleri olan köylerini, mahallelerini ziyaret etme şansına sahip olan kişiler, evlerinde başka insanların oturduğunu ya da evlerinin ahır olarak kullanıldığına şahitlik ediyor.