UNESCO tarafından yayımlanan ‘Tehlike Altındaki Diller Atlası”na göre Türkiye’de dil kaybolmak üzere olan 11 ve çoktan ölen 3 dil var.

Ermenice’nin güzel ve özel bir lehçesi olan Hemşince de UNESCO’nun belirttiği listeye alındı.

Artvin Hopa’nın Kemalpaşa ilçesinde oğlu ve geliniyle yaşayan Ayşe Algür, diğer üç çocuğu büyük şehirlere göç ettiğini anlatıyor. Kendisi doğma büyüme Artvinli. Anadili Hemşince: “Ben doğduğumda burada Ermeni yoktu. Kendileri gitmişti ama dilleri kalmıştı. Gözümü açtım Hemşince duydum, büyüdüm Türkçe öğrendim” diyor.

Yaşadıkları Kemalpaşa ilçesi ve çevrelerindeki köylerde yaşlılar Hemşince konuşmasına rağmen çocuklarla, torunlarla Türkçe konuşuluyor. Yaşlılar hayatını kaybettikçe de Hemşince konuşan Hemşinlilerin sayısı her geçen gün azalıyor. Hemşincenin alfabesini bilmediğini, bu dilde yazamadığını, doğduğundan beri hiç Hemşince bir kitap görmediğini söylüyor Ayşe Hanım.

Ayşe Algür’ün komşusu Günay Şeremet de Hemşinceyi çok iyi olmasa da konuşabilen orta kuşak Hemşinlilerden. 5 ve 7 yaşlarında iki erkek çocuğu var. Çocukları Hemşince anlıyor ama konuşamıyor çünkü hem ev içinde hem de mahallede baskın dil Türkçe. Günay Şeremet elinden geldiğince çocuklarına Hemşince öğretmeye çalışsa da okuldaki eğitim dili Türkçe olduğu için okula gitmeye başlayınca unuttuklarını söylüyor.

Trabzon Maçka’da yaşlı kadınlar tarafından konuşulan Pontus lehçesi, Artvin Hopa’da konuşulan Ermeni dili Hemşince, Çamlıhemşin’de gençlerin neredeyse hiç konuşamadığı Lazca, daha çok Edirne tarafındaki yaşlı Romanlar’ın kendi arasında konuştuğu Romanes, Gagavuzya’da anadil olarak konuşulan, Türkiye’de ‘öztürkçe’ olarak kabul edilen ve Edirne civarında yaşayan insanların konuştuğu Gagavuzca, Ladino (Yahudi İspanyolcası) ya da bir diğer adıyla “Judeo Espanyol” da kaybolmaya yüz tutan diller arasında.