Beyoğlu, Kurtuluş, Samatya gibi İstanbul’un belli semtlerinde konumlanmış, bir kültürü yaşatmanın en etkili yolunun onun dilini, edebiyatını yaşatmak olduğunu bilen yayınevleri ve kitapçıları gezdik.

İçinde yaşadığımız coğrafyanın çok kültürlü, çok dilli yapısından günümüze ne kaldı, bunun muhasebesi güç. Sokaklarda, tabelalarda, kitapçılarda yan yana dizilen azınlık dillerini, her şeyin 'tek'e indirilmeye çalışıldığı çevremizde pek duymuyor olabiliriz; ama yaşadıkları gerçek ve onları yaşatmayı amaç edinen yerler ve kişiler de hala var. Sayıca az olsalar da, bu yerlerin en önemlileri kitapçılar ve yayınevleri. Türkiye’de bugün halen 30’a yakın dil konuşulduğu belirtiliyor ancak İstanbul özelinde bakarsak; azınlık dillerinde basılı eserlerde Kürtçe, Ermenice ve Rumca’nın ön plana çıktığını söylemek mümkün.

1 İstosTomtom Tahallesi, Tosbağa Sokak, Beyoğlu
Burası kitapçı-kafe konseptinin başarıyla uygulandığı yerlerden biri. İstos Yayınları ağırlıklı olarak Yunanca ya da Yunan kültürü, tarihi, Türkiye’deki Rumlar gibi alanlara dair kitaplar yayınlıyor. “Anlatılan şehrin hikayesidir” cümlesini mottosu olarak benimseyen İstos’ta bu cümlenin basılı olduğu bez çantaları da satın almak mümkün. Üzerlerinde hem Türkçe, hem de Kürtçe ve Ladino gibi dillerde “defter” yazan, renk renk kapaklı defterlere göz atmayı da ihmal etmeyin. Kafeyle kitap satışı kısmının iç içe olması, kahvenizi alıp raflardaki kitapları inceleyebilme imkanı sunmasıyla da oldukça keyifli bir yer. Çayın yanında ikram ettikleri kurabiyeler de gayet lezzetli. Güz dönemiyle birlikte Yunanca dil kurslarının başlayacağını not düşelim.

2 Aras Yayıncılık Hidivyal Palas, Beyoğlu
1993 yılından beri hizmet sunan Aras, kendilerini “Ermeni edebiyatına açılan pencere” olarak tanımlıyor. İstiklal Caddesi üzerindeki tarihi Hidivyal Apartmanında yer alan Aras Yayıncılık’ın kitaplarını internet üzerinden ya da farklı kitapçılardan temin edebileceğiniz gibi bizzat buraya gelerek de satın alabilirsiniz. Site üzerinden ya da yayınevinden aldığınız kitaplara yüzde 25 indirim uygulanıyor. Yayınevi çalışanlarından birinin söylediğine göre, Ara Güler gibi değerli isimlerin fotoğraf kitaplarında ekstra indirimler yakalamak mümkün oluyormuş. Yayınevi, Ermeni edebiyatı ve kültürü üzerine gayet doyurucu bir çeşitliliğe sahip. Bazı kitaplarda Türkçe-Ermenice ya da Ermenice İngilizce gibi baskılar da mevcut. Elbette Ermeni yazarların kitaplarını Türkçe ya da İngilizce’ye çevrilmiş halleriyle de temin edebiliyorsunuz.

3 Medya Kitabevi Elhamra Pasajı, Beyoğlu
Elhamra Pasajı’na adım attığınızda sizi kıyafetlerin geçiş yeri bile bırakmadığı bir dükkanlar karmaşası karşılayacak ama yolun sonu bir kitapçıya çıkıyor. Medya Kitabevi yaklaşık 20 yıldır bu pasajda Kürtçe yayınlar satıyor. Kitabevinin internet üzerinden satışı yok ama telefonla arayıp istediğiniz bir kitabı sipariş etme şansınız var; kitaplar doğrudan adresinize gönderiliyor. Kitabevi, son zamanlarda kitap satışlarının durgunlaştığını söylüyor. Mekanın biraz kenarda köşede kalmış, gizli saklı konumunun bunda etkisi olabilir ama Medya Kitabevi’nin Kürt dilinde yayın arayanlar için bulunmaz bir kaynak olduğu doğru.

4 Bir Zamanlar Yayıncılık Hak Pasajı, Teşvikiye Caddesi
2004 yılında, kendi ifadesiyle “Türkiye’nin geçmişindeki kültürel çeşitlilik üzerine kitaplar yayınlamak ve etkinlikler düzenlemek amacıyla” kurulan Bir Zamanlar Yayıncılık, Ermeni edebiyatına odaklanıyor. Yurt içi ve yurt dışında çeşitli sergiler ve etkinlikler de düzenleyen yayınevini internet sitelerinden takip edebilir, kitap siparişini yine internet üzerinden verebilirsiniz. ‘’Geçmişimizin kültürel mozaiği” mottosuna sahip Bir Zamanlar Yayıncılık, Orlando Carlo Calumeno Koleksiyon ve Arşivleri ile yaptığı işbirliğiyle de özellikle akademisyenler ve ve konunun diğer ilgilileri için bir hazine niteliği taşıyor.

5 Libra Kitapçılık ve Yayıncılık Ebe Kızı Sokağı, Şişli
Burası azınlık dillerinde kitaplardan çok azınlık tarihine yönelik araştırmalara odaklanan bir yayınevi. Akademik araştırmalar yayınlayanların başlıca sıkıntısı az satıştır herhalde. Libra, oldukça spesifik konularda kitaplar yayınladığı için dijital baskı yöntemini kullanarak ve baskı sayısını da 50-100 arasında tutarak, bu sorunu aşmış görünüyor. Tabii bu az baskı sayısı, Libra kitaplarını Pandora ve Eren Kitabevi dışındaki kitapçılarda bulamayacağınız anlamına geliyor. Ancak yayınevinin online satış platformu gayet kullanışlı. Hedef kitlesinin çoğunluğu akademisyenler, kütüphaneler ve tez yazan öğrencilerden oluşan Libra, kitaplarını aynı zamanda yurt dışında Türkiye alanında bölüme sahip kütüphanelere de kaynak olarak gönderiyor.

6 Gözlem Kitap Atiye Sokak, Nişantaşı
İnternet üzerinden satış yapan Gözlem Kitap, Yahudi azınlıklara yönelik basılı yayınlarda zengin bir çeşitliliğe sahip. Site üzerinden kitap, dergi ve gazetenin yanı sıra CD-DVD gibi formatlarda kaynağa da erişmek mümkün. Aynı zamanda yine Musevilikle ilgili küçük objeler ve hediyelikler de satan Gözlem Kitap’ta Türkçe, Fransızca, İngilizce ve Judei-Espanol dillerinde yayınlar bulabilirsiniz. Bunlara ek olarak, Gözlem Yayınevi Şalom Gazetesi ve dergisinin basımını üstleniyor. Yayınevinin internet sitesinden derginin tüm sayılarını satın almak mümkün

7 Samatya Sahaf Marmara Caddesi, No: 80 Samatya,
İstanbul’un en kozmopolit semtlerinden biri. Bu semtte azınlık dillerine dair yayınların bulunmasından daha doğal ne olur ki derken Samatya Sahaf dışında kayda değer bir kitapçısı olmadığını görmek hayal kırıklığı yaratmıyor değil. Samatya Sahaf, özellikle sahibi Devrim’in egzantrik kişiliğiyle belli bir bilinirlik seviyesine ulaşmış durumda. Devrim, küçücük dükkanında tüm azınlık dillerine bölüm ayırmış. Bunu geniş metrekarelere ve güce sahip kitapçı zincirlerinde dahi görmezken maddi sıkıntılarla boğuşan minicik bir sahafın gösterdiği özen takdire değer. Dükkanın Facebook sayfasından kitap siparişi vermek mümkün ancak daha güzeli, yolunuzu Samatya’ya düşürüp bu özel sahafta kitaplar arasında kaybolmak olur herhalde.

8 Pages Kariye Çıkmazı, No:5, Ayvansaray
Kitap&Kafe türünün başarılı örneklerinden biri de Suriyeli birkaç sanatçının Fatih’te açtığı Pages. İki katlı, ahşap, tarihi bir yapıda hizmet veren kitap kafe, Suriyeli mültecilerin kendi dillerindeki yayınları takip edebilmesine olanak sunarken, diğerlerine de Suriye kültürü ve edebiyatını tanıma şansı vererek, birlikte yaşayann halkların birbirini anlamasının önündeki engelleri hafifletmeyi de amaçlıyor. Aktif bir programa sahip olan Pages’ta belirli akşamlar Suriye müziklerini canlı olarak dinleyebildiğiniz gibi workshop’lar, enstrüman dersleri ve söyleşilere de katılabilirsiniz. Yakın zamanda Amsterdam’da da bir şube açan Pages, tarihi yarımadadaki gölgeler içindeki serin sokağında kitapları, çayı kahvesi, şirin bahçesi ve savaşın travmasını atlatmaya çalışan bir halka ait kitaplarıyla sizleri bekliyor.

9 Nostalji Kitap Kahve Tayyareci Fehmi Sokak, Şişli
Samatya kadar Kurtuluş, yani Tatavla da azınlık nüfusuyla ünlü bir semt. Neyse ki burası kitapçı bakımından Samatya gibi çorak kalmamış. Nostalji Kültür adıyla geçmişi eskiye dayanan, zamanla değişerek şu anki görünümüne kavuşan Nostalji Kitap Kahve, İstos ve Pages gibi kitapçı ile kafeyi bütünleştiren konseptiyle içinde keyifle vakit geçirilecek yerlerden. Türkçe ve çeviri roman konusunda da geniş seçenekler sunan kitapçı, özellikle Rumlara yönelik araştırma, inceleme kitapları ya da Rumca kurgu kitaplarıyla öne çıkıyor. Mekanda söyleşiler, imza günleri, paneller gibi etkinlikler de düzenleniyor. Sık sık güncellenen duyuru panosundan Yunanca dil kursları bulmak da mümkün.

10 Homer Kitabevi Yeni Çarşı Caddesi, Beyoğlu
İlk başta Homer’ı İngilizce kaynaklarla ilişkilendirebilirsiniz ama biraz daha yakından bakarsanız buranın azınlık dilleri yayınları için de bir mabet olduğunu göreceksiniz. İnternet sitesinde arama kutucuğuna azınlıklarla ilgili yayınevlerini yazdığınızda karşınıza oldukça zengin bir arşiv ve yeni yayın kataloğu çıkıyor. Ermenice, Rumca, Kürtçe, Zazaca, aklınıza gelen birçok dilde ve dil hakkında kitaplar için buraya bakabilirsiniz. Galatasaray Lisesi’nin Tophane’ye inen yokuşunda sağ kolda sizi karşılayan Homer Kitabevi’nde kese kağıdına sarılmış ve üzerine kitaba dair bulmacalı notlar eklenmiş, “blind date with a book” denilen sürprizler de mevcut. Kapı önüne konmuş kitap standını önü özellikle yabancı turistlerle çevrili oluyor.