Papa Françesko Hazretleri , iki sene önce şehrimize ve ülkemize Ermeni Katolik Cemaati Ruhani Reisi olarak atadığı Başepiskopos Mons. Levon Zekiyan`ı, mevcut görevlerine ilave olarak 1 Haziran 2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Papalığa bağlı Ermeni Katolik Mıhitaryan Tarikatı ve manastırlarını denetlemek üzere "APOSTOLİK DELEGE", yani kendisinin tam yetkili temsilcisi olarak atadı.

Son yıllarda Mıhitaryan Tarikatı`nın içinde bulunduğu ekonomik ve diğer sorunlarının aşılması için temsilciler, heyetler ve benzerleri Papalık tarafından görevlendirilmişti. Son olarak da Episkoposumuz Mons. Levon Zekiyan`ın bu görev için tam yetkiyle atandığına ilişkin mektup 30 Nisan 2016 tarihinde Venedik Mıhitaryan Manastırı`na iletilmiştir.

Mons. Zekiyan 1943`te Istanbul`da doğdu. İlköğrenimini 1949 ve 1959 yılları arasında Sakızağacı`ndaki Mıhitaryan Okulu`nda, ortaöğrenimini Venedik`teki Moorat-Raphael Koleji`nde tamamladı. Uzun yıllar Mıhitaryan Tarikatı` na mensup olarak yaşadı, ancak akademik çalışmaları nedeniyle tarikattan çıksa da hiçbir zaman Mıhitaryan Tarikatı ile gönül bağını kesmedi.

Dünyanın önde gelen Armenoloji kurumlarının üyesi olan ve Armenolojiye büyük katkıları bulunan Mons. Zekiyan, çoğalan görevlerinde başarılı olması için hepimizi dua etmeye çağırıyor.

Mıhitaryan Tarikatı ve Kurucusu Sivaslı Mıhitar Appa hakkında neler biliyoruz ?

Venedik`te San Lazzaro adasındaki manastır 1 717`de Mıhitaristler tarafından kurulmuştu.

Son birkaç yüzyıldır Mıhitaristlerin Ermeni toplumu ve kültürü üzerindeki derin etkisini ne kadar anlatsak abartmış olmayız. Ermenice Mıhitaryan olarak adlandı-rılan cemaat özellikle 19. yüzyılda ulusal bilinci geliştirme sorumluluğunu üstlenmişti. İşlettikleri matbaalar ve yetiştirdikleri eğitmenler Ermeniceyi canlandırmış, yaygınlaştırmış ve modern bir dil haline gelmesine yardımcı olmuştur. Mıhitaryanların çalışmaları sayesinde Ermenice bilim dallarında kullanılacak şekilde yaygınlaşmış, Mesrop Maştots`un bin yıldan fazla bir süre önce yarattığı gelenek yeni kuşaklara ulaştırılmıştır.

Mıhitaristler resmi olarak Katolik mezhebine bağlıdır ve 1676 yılında Sivas`ta doğan Mıhitar tarafından kurulmuştur. 1701`de Osmanlı Konstantiniye`de bir grup oluşturmuş, ancak çok geçmeden yerel kilise yönetimiyle anlaşmazlığa düşmüştü. Bunun üzerine Mıhitar önce o zaman Venedik Cumhuriyeti`ne bağlı Mora Yarımadası`na oradan da 1717 yılında Venedik`e geçti. Orada Mıhitaristlere, daha önce cüzzamlı kolonisi olarak kullanılan San Lazzaro adası bağışlandı.

Mıhitar`ın 1749`da ölmesinden sonra da, bir bölünme yaşanması ve 1811`de Viyana`da ikinci bir kolun faaliyete geçmesine rağmen (iki kol 2000`de tekrar birleşti) cemaat çalışmalarını sürdürdü. Gerek San Lazzaro, gerekse Viyana`dakiler tarihi anayurtta ve daha sonra Diasporadaki Ermenilere ulaşarak, bugün saha çalışması şeklinde adlandırılabileceğimiz, dini ve eğitsel araştırmalar yürüdüler. Bu süreçte Ermenice edebi eserler, broşürler, el yazmalan keşfedildi, korundu ve yayımlandı, Venedik ve Viyana`dan dağıtımı yapıldı.

Ayrıca diğer eski ve modern dillerde eserlerin, gerek klasik formda, gerekse bunların (Mıhitaristlerin 18. ve 19. yüzyıllarda geliştirilmesine ve standartlaştırılmasına yardımcı oldukları) modern edebi versiyonları olarak Ermeniceye çevirisi yapıldı. Aynı şekilde Ermenice eserler de Avrupa dillerine çevrildi ve Avrupalılara bu komşu halkın tanıtımı yapıldı. Zamanın Ermeni yaşamına en büyük etkisi olan eserlerin arasında açıklamalı bir Erme-nice sözlük, geniş kapsamlı bir tarih kitabı, ilk Ermenice dünya haritası gibi coğrafya çalışmaları da yer alıyor.

Mıhitaristlerin, Ermeni çevrelerin sınırlarını aşan ünü o derece yaygınlaşmıştı ki, Napolyon Bonapart 1810`da Venedik`teki bütün manastır kurumlarının, kapatılması emrini verdiğinde San Lazzaro Ermenilerini bu uygulamadan muaf tutmuştu. Bu imtiyazlı durumun baş sebebi ise adada Osmanlı Sancağının gönderde olması idi.
Bugün daha geniş anlamda Ermeni Katolik geleneğinin bir parçası olarak görülse de Mıhitar Appahayr`ın (Başrahip Mekhitar) yolundan yürüyen Mıhitarist Cemaati kendine özgü geleneklere sahip. Ancak 20. yüzyılın ikinci yarısından 21. yüzyılın başlarına uzanan süreçte cemaat üyelerinin sayısı azalmakta.

Bir zamanlar Mıhitaristlerin, otuz kadar okulu varken, ekonomik sorunlar dolayısıyla bugün sadece Halep, Beyrut, İstanbul, Paris, Buenos Aires ve Los Angeles`ta Mıhitaryan okulu bulunuyor. Cemaat 1991`de ilan edilen bağımsızlığın ardından Ermenistan`da da dini, eğitsel ve yayıncılık alanlarında faaliyet gösteriyor ve Erivan`da bir okul yönetiyor.

Astdiyakon Jan ACEMOĞLU

�