Sayın Bülent Arınç,
Başbakan Yardımcısı
Ankara
Sayın Bakanım,
Ermeni cemaatinin kanaat önderlerini, gazetecileri dinlediniz. Umarım sıradan bir Ermeni’yi de dinlersiniz.
Sayın Bakanım,
Basında çıkan haberlere göre, Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob Mutafyan’ın iyileşmesi mümkün olmayan bir hastalığa yakalandığına dair bir rapor getirildiği takdirde yeni patrik seçiminin mümkün olabileceğini belirtmişsiniz. Korkarım bazı önderlerimiz size yanlış ya da eksik bilgi vermiş.

Ermeni Apostolik kilisesinin kurallarına ve geleneklerine göre Patrikler yaşam boyu görev yapmak üzere seçilirler ve görevleri ancak istifa ya da ölümle sona erer. Tarih boyunca Ermeni kilisesinde hiçbir patrik ya da katolikos hastalık nedeniyle görevden alınmamıştır. Hasta Patriğin rapora dayanılarak görevde alınması ve yeni bir patrik seçilmesi Ermeni kilisesinin kurallarına ve geleneklerine aykırıdır. Bu koşullarda ancak eş patrik seçimi yapılabilir.

Bu nedenledir ki patrikliğin tek yasal ve yetkili organı olan Ruhani Meclis, 24 Aralık 2008’de hasta Patrik Mesrob II’nin hayat boyu patrik olarak kalacağını teyit eden bir karar vermiş ve bunu patriklik web sayfası Lraper ile cemaat basınında yayımlamıştır[i]. Daha sonra 2 Mart 2009’da Lraper’in Ermenice sayfasında yayımlanan bildiri ile Ruhani Meclis, Patrik Mesrob II ölene kadar patrik olarak kalacağından “eş patrik” seçimine karar verildiğini açıklamıştır.[ii]

6 Kasım 2009’da Başbakanla görüşen Başepiskopos Aram Ateşyan başkanlığındaki heyet, Başbakana eş patrik seçimi için başvuru yapılacağını bildirmiştir[iii].

Son olarak 3 Aralık 2009’da tarihli bildiride Ruhani meclis kararı tekrar belirtilirken “eş patrik” seçimi için başvuru yapılma kararı ve başvuru yapıldığı açıklanmıştır[iv]. Patrik vekili ve Ruhani Meclis başkanı tarafından İstanbul Valiliği kanalıyla yapılan başvuru ile eş patrik seçimine izin verilmesi istenmiştir.

Patriklik ve Ruhani Meclis seçimi düzenlemek üzere “müteşebbis heyet” adıyla bir kurul oluşturulmasına karar vermiş ve bir bölümü cemaat vakıf başkanları, bir bölümü Ruhani meclis tarafından belirlenen heyet Ruhani Meclis tarafından atanarak göreve başlamıştır. Ancak sadece eş patrik seçimini düzenlemekle görevli bu heyet, hiçbir hakkı ve yetkisi olmadığı halde, kendilerini atayan Ruhani meclis kararına aykırı olarak, yeni patrik seçimi için yetkili makamlara ikinci bir başvuru yapmıştır. Bu durumda yetkililerce, Patrikliğin tek yasal ve yetkili organı Ruhani Meclis’in karar ve başvurusu dikkate alınarak eş patrik seçimine izin verilmesi gerekirken, orta yol seçilip, geçici patrik genel vekilliğini Ruhani Meclis tarafından seçilen kalıcı bir makam haline getiren bir karar verilmiştir. Böylece seçim düzenleme heyetinin görevi sona ererken eş patrik seçimi de engellenmiştir.

Bu duruma göre, hastalık raporuna dayanarak patriği görevden alarak yeni patrik seçimine gidilmesi, hem kilisemizin kurallarına, geleneklerine ve Ruhani meclis kararına aykırı olacaktır. Ruhani Meclis’in sözü geçen kararlarını değiştirmedikçe, Türkiye Ermenileri patriği Mesrob Mutafyan yaşadığı sürece yeni patrik değil ancak eş patrik seçilebilir. Mevzuatta eş patrik olmadığı için eş patrik seçilemeyeceği, savunulamaz. Türkiye patrikliğinde gerek olmamışsa da Ermeni kilisesinde pek çok eş patrik uygulaması vardır. Nitekim eş patrik seçimine söz konusu seçim düzenleme heyetinden ve bazı patrik ve patriklik karşıtlarından başka itiraz eden olmadığı gibi eş patrik seçimi kararı açıklanınca üç değerli baş episkoposumuz resmen eş patrik seçimi için aday olmuş, iki Katolikosluk, Kudüs patrikliği ve de din adamlarımız eş patrik seçimine karşı çıkmamıştır.

Sonuç olarak, halk tarafından seçilmiş din adamlarınca yönetilen patriklik makamının uzun süre atanmış din adamlarınca yönetilmesi makamın gücünü, etkinliğini azaltacağı gibi, itibarını da zedeler. Sorun Ermeni kilisesinin kurallarına ve geleneklerine uygun olarak çözülmelidir. Bu nedenle Patriklik ve Ruhani Meclis en kısa zamanda eş patrik seçimini de kapsayan yeni bir patrik seçim yönetmeliği hazırlayarak, hükümetin onayına sunmalı ve onaydan sonra halkın eş patriği seçmesine izin verilmelidir.
Saygılarımla
Murat Bebiroğlu
Şubat 2015

Hyetert