Sis (şimdiki Adana Kozan ilçesi) bir zamanlar Kilikya Ermeni Krallığı`na başkent olarak hizmet etmişti.Büyük yapı Surp Sofia Manastırı

Sis’in dini kurumları aynı zamanda bilim ve yazım merkezleri olmuştur. Şehirde, başkente yakışan yüksek okullar vardı, bunların arasında, Ermeni bilim ve yazım dünyasının ünlü uzmanlarından Mıkhitar Goş, Giragos Kandzaketsi, Vartan Areveltsi (XIII. yüzy

ıl) ve diğerlerinin eğitim görmüş olduğu Nerses Lambronatsi’nin üniversitesi büyük ün kazanmıştı. Hovhannes Yerzınkatsi’nin belirttiğine göre Sis’te ayrıca bir tıp üniversitesi eğitim vermekteydi. Sis’te zengin ve çok dilli kitaplarla bezeli kütüphaneler vardı. Farklı bilim dallarıyla ilgili çok sayıda elyazması burada yaratılıp kopyalanmaktaydı. Bu kitaplardan on beş kadarı günümüze kadar gelmiştir.

Toplumsal-hayır kuruluşları içinden, 1241 yılında kraliçe Zabel’in kurduğu Sis hastanesi ünlüydü. Kraliçenin kendisi, hastanenin ilk gönüllü hastabakıcılarından olmuştur. Sis’te sık-sık dünyevi ve dini etkinlikler, taç giyme törenleri, yabancı elçilerin kabulü, kilise toplantıları yapılıp önemli kararlar alınmaktaydı. Kilikya Ermeni Krallığı’nın henüz güçlü olduğu XIII. yüzyılda, yabancı istilâcılar ve depremler tarafından şehirde meydana gelen tahribatlar hızla restore edilmekteydi.

Lakin XIV. yüzyılda siyasi durumun kötüleşmesiyle Kilikya Ermeni Krallığı, Mısır Sultanlığı tarafından gelen güçlü darbelere dayanamaz. Sultan Melik Aşraf’ın orduları 1375 yılında Kilikya’ya akın edip Sis şehrini kuşatır. Tüm şehrin büyüklü-küçüklü, kadınlı-erkekli olarak düşmana kahramanca karşı koymasına rağmen şehri kurtarmak mümkün olmaz ve 1375 yılı baharında Sis şehri düşman tarafından işgal edilip talana ve yıkıma maruz kalır. O andan itibaren Kilikya Ermeni Krallığı’nın varlığı sona erer. Toplu katliamlardan kurtulanların birçoğu kral V. Levon ve diğer soylularla birlikte esir alınarak Mısır’a sürülür. Bu olaydan sonra Sis şehri uzunca bir süre Türkmen aşiretlerinin saldırılarına ve çapulculuklarına maruz kalır. 1487 yılında şehir Osmanlılar tarafından işgal edilir.

Aykırı Doğrular